Ulga termomodernizacyjna. Kto i kiedy może z niej skorzystać

Ulga na termomodernizację dotyczy nie tylko ocieplenia domu, ale też chociażby montażu odnawialnych źródeł energii, takich jak pompy ciepła lub fotowoltaika. Termomodernizacja potocznie może kojarzyć się z dociepleniem budynku, definicja przedsięwzięcia termomodernizacyjnego jest jednak znacznie szersza i obejmuje m.in. „całkowitą lub częściową zamianę źródeł energii na źródła odnawialne”.

Właściciele lub współwłaściciele domów jednorodzinnych mogą odliczyć od dochodu w zeznaniu rocznym PIT wydatki na materiały budowlane, urządzenia i usługi związane z przedsięwzięciem termomodernizacyjnym, obniżając tym samym wysokość należnego podatku. To propozycja dla tych, którzy nie uzyskali dotacji na swoją inwestycję. Ulga przysługuje podatnikom rozliczającym się na zasadach ogólnych, ryczałtem bądź liniowo. Limit odliczenia wynosi 53 tys. zł.

Termomodernizacja potocznie może kojarzyć się z dociepleniem budynku, definicja przedsięwzięcia termomodernizacyjnego (znajdziemy ją w ustawie o wspieraniu termomodernizacji i remontów - art. 2 pkt 2) jest jednak znacznie szersza i obejmuje m.in. „całkowitą lub częściową zamianę źródeł energii na źródła odnawialne”.

W ramach ulgi możemy więc odliczyć m.in. wydatki na przyłącze do sieci ciepłowniczej lub gazowej, zakup pompy ciepła, kolektora słonecznego, ogniwa fotowoltaicznego, a także zakup usług związanych z montażem takich urządzeń (pełny wykaz urządzeń, materiałów i usług podajemy na końcu tekstu).

Obowiązują jednak pewne ograniczenia, o których należy pamiętać.

Ulga termomodernizacyjna na budynek mieszkalny jednorodzinny

Według ustawy o PIT, ulga dotyczy wyłącznie budynków mieszkalnych jednorodzinnych. Przepis z pozoru wydaje się prosty, w wielu sytuacjach może pojawić się jednak pytanie, czy nasz dom spełnia ten wymóg. Odpowiedź znajdziemy w objaśnieniach podatkowych ministra finansów z 2019 r. Zgodnie z nimi, chodzi o budynek wolnostojący albo w zabudowie bliźniaczej, szeregowej lub grupowej, służący zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, stanowiącym konstrukcyjnie samodzielną całość. Dopuszcza się wydzielenie nie więcej niż dwóch lokali mieszkalnych albo jednego lokalu mieszkalnego i lokalu użytkowego o powierzchni całkowitej nieprzekraczającej 30 proc. powierzchni całkowitej budynku. Właściciel bądź współwłaściciel wydzielonego lokalu mieszkalnego w takim budynku również może skorzystać z preferencji.

Chociaż przepisy stanowią o realizacji przedsięwzięcia „w budynku mieszkalnym jednorodzinnym”, w pewnych sytuacjach dopuszcza się wyjątki – np. gdy nie ma możliwości montażu instalacji fotowoltaicznej na domu, można umieścić ją chociażby na budynku gospodarczym, bez utraty prawa do ulgi.

Ulga nie przysługuje natomiast w odniesieniu do kamienic i innych budynków wielorodzinnych, a także budynków niemieszkalnych.

Preferencja dotyczy tylko budynków istniejących. Nie można wiec z niej skorzystać, jeśli dom jest dopiero w budowie.

Ile można zyskać dzięki uldze na termomodernizację?

Indywidualne korzyści z ulgi są różne w zależności od sytuacji danego podatnika. Jej działanie możemy jednak wyjaśnić na prostym przykładzie.

Podatnik rozliczający się na zasadach ogólnych osiąga roczny dochód 100 tys. zł. Na przedsięwzięcie termomodernizacyjne wydał 40 tys. zł. Jeśli nie skorzysta z ulgi zapłaci podatek równy:

12% x 100 000 zł minus kwota zmniejszająca podatek (3600 zł) = 8 400 zł

Jeśli zaś skorzysta z ulgi, podatek wyniesie:

12% x (100 000 – 40 000 = 60 000 zł) zł minus kwota zmniejszająca podatek (3600 zł)= 3 600 zł.

W powyższym przykładzie podatnik zyskuje więc 4 800 zł.

Limit 53 tys. zł na termomodernizację – jak go liczyć?

Limit dotyczy podatnika, a nie każdej realizowanej przez niego inwestycji osobno. Jeśli więc ktoś termomodernizuje dwa domy i w obu przypadkach wyda 50 tys. zł, nadal będzie mógł odliczyć tylko 53 tys. zł.

Według stanowiska fiskusa, limit nie odnawia się z każdym rokiem. W interpretacji indywidualnej sygn. 0112-KDIL2-1.4011.632.2022.2.JK dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdził, że

W przypadku małżeństw, limit przysługuje każdemu małżonkowi osobno. W uproszczeniu można więc powiedzieć, że małżeństwa mające wspólność majątkową mogą skorzystać z podwójnego limitu.

Co do zasady bierzemy pod uwagę kwotę brutto (z VAT) – chyba że jesteśmy czynnym podatnikiem VAT i odliczyliśmy ten podatek.

Wydatki odliczamy w zeznaniu PIT za rok, w którym je ponieśliśmy. Część podatników ma wątpliwości co do tego, jak ustalić datę poniesienia wydatku. Minister finansów w objaśnieniach wyjaśnił to w następujący sposób:

Zwracamy uwagę na element "dokonania lub zakończenia dostawy towarów lub wykonania usługi". Jakie ma to konsekwencje? Możemy wyjaśnić na przykładzie interpretacji indywidualnej dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej sygn. 0112-KDIL2-1.4011.529.2022.2.AK. Sprawa dotyczyła kobiety, która w 2021 r. rozpoczęła przedsięwzięcie termomodernizacyjne i poniosła wówczas wydatki udokumentowane fakturami zaliczkowymi. Dopiero w 2022 r. nastąpiło natomiast wystawienie i rozliczenie faktur końcowych. Dyrektor KIS uznał, że kobieta nie ma prawa skorzystać z ulgi w PIT za 2021 r., może natomiast odliczyć wydatki w PIT za rok 2022.

Jeżeli nasz roczny dochód jest za mały, by odliczyć całą przysługującą nam ulgę, możemy dokonać odliczenia w kolejnych latach - nie dłużej jednak niż przez 6 lat, licząc od końca roku podatkowego, w którym ponieśliśmy pierwszy wydatek.

Jest jeszcze jeden ważny wymóg: termomodernizacja musi zostać zakończona w okresie 3 lat, licząc od końca roku, w którym poniesiono pierwszy wydatek. W przeciwnym razie podatnik będzie zobowiązany do zwrotu już wykorzystanej ulgi.

Ulga termomodernizacyjna tylko na wydatki z własnej kieszeni

Najprościej zapamiętać generalną zasadę: odliczyć można tylko wydatki poniesione z własnych środków. Za takie uważa się też wydatki sfinansowane z kredytu bądź pożyczki, których spłata obciąża podatnika.

W ramach ulgi nie można natomiast odliczyć wydatków w części, w jakiej zostały sfinansowane lub dofinansowane z pieniędzy narodowego lub wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej (NFOŚ lub WFOŚ). W przypadku otrzymania dotacji, można więc skorzystać z ulgi tylko do wysokości wkładu własnego.

Jeśli zaś otrzymamy z któregoś z tych funduszy pożyczkę, nadal możemy skorzystać z ulgi, jednakże gdy część pożyczki zostanie umorzona, sfinansowane z tej części wydatki nie kwalifikują się do odliczenia.

Ulga termomodernizacyjna nie przysługuje ponadto w stosunku do wydatków, które w jakikolwiek sposób zmniejszają nasze zobowiązania podatkowe, a więc zostały:

- zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie;

- zaliczone do kosztów uzyskania przychodów;

- odliczone od przychodu na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym;

- uwzględnione w związku z korzystaniem z innych ulg podatkowych (przykładowo, niepełnosprawny podatnik odliczający wydatek w ramach ulgi rehabilitacyjnej, nie może odliczyć go drugi raz w ramach ulgi na termomodernizację).

Gdy ktoś skorzystał już z ulgi na termomodernizację, a następnie otrzyma refundację poniesionych kosztów, będzie musiał zwrócić ulgę przy okazji rozliczania PIT.

Ulga termomodernizacyjna tylko na wydatki określone w rozporządzeniu

W ramach ulgi na termomodernizację możemy odliczyć tylko wydatki określone w rozporządzeniu Ministra Inwestycji i Rozwoju z dnia 21 grudnia 2018 r. w sprawie określenia wykazu rodzajów materiałów budowlanych, urządzeń i usług związanych z realizacją przedsięwzięć termomodernizacyjnych (Dz. U. 2018 poz. 2489 ze zm.).

Lista zawiera 15 materiałów budowlanych i urządzeń oraz 16 usług (pełny wykaz poniżej).

W 2022 r. weszła w życie zmiana – nowelizacja rozporządzenia spowodowała wykreślenie z listy pozycji „kocioł na paliwo stałe” i zastąpienie jej pozycją „kocioł przeznaczony wyłącznie do spalania biomasy”.

Zestawienie rodzajów materiałów budowlanych, urządzeń i usług związanych z realizacją przedsięwzięć termomodernizacyjnych

Załącznik do rozporządzenia Ministra Inwestycji i Rozwoju z dnia 21 grudnia 2018 r., z uwzględnieniem zmian (na podstawie: Dz.U. 2018 poz. 2489 oraz Dz.U. 2021 poz. 2214):

1. Materiały budowlane i urządzenia:

1) materiały budowlane wykorzystywane do docieplenia przegród budowlanych, płyt balkonowych oraz fundamentów wchodzące w skład systemów dociepleń lub wykorzystywane do zabezpieczenia przed zawilgoceniem;

2) węzeł cieplny wraz z programatorem temperatury;

3) kocioł gazowy kondensacyjny wraz ze sterowaniem, armaturą zabezpieczającą i regulującą oraz układem doprowadzenia powietrza i odprowadzenia spalin;

4) kocioł olejowy kondensacyjny wraz ze sterowaniem, armaturą zabezpieczającą i regulującą oraz układem doprowadzenia powietrza i odprowadzenia spalin;

5) zbiornik na gaz lub zbiornik na olej;

6) kocioł przeznaczony wyłącznie do spalania biomasy, o której mowa w art. 2 ust. 1 pkt 4a lit. c ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw (Dz. U. z 2021 r. poz. 133, 694, 1093 i 1642), spełniający co najmniej wymagania określone w rozporządzeniu Komisji (UE) 2015/1189 z dnia 28 kwietnia 2015 r. w sprawie wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla kotłów na paliwo stałe (Dz. Urz. UE L 193 z 21.07.2015, str. 100, z późn. zm.3) ) – jeżeli eksploatacji takiego kotła nie zakazuje uchwała przyjęta na podstawie art. 96 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2021 r. poz. 1973 i 2127);”.

7) przyłącze do sieci ciepłowniczej lub gazowej;

8) materiały budowlane wchodzące w skład instalacji ogrzewczej;

9) materiały budowlane wchodzące w skład instalacji przygotowania ciepłej wody użytkowej;

10) materiały budowlane wchodzące w skład systemu ogrzewania elektrycznego;

11) pompa ciepła wraz z osprzętem;

12) kolektor słoneczny wraz z osprzętem;

13) ogniwo fotowoltaiczne wraz z osprzętem;

14) stolarka okienna i drzwiowa, w tym okna, okna połaciowe wraz z systemami montażowymi, drzwi balkonowe, bramy garażowe, powierzchnie przezroczyste nieotwieralne;

15) materiały budowlane składające się na system wentylacji mechanicznej wraz z odzyskiem ciepła lub odzyskiem ciepła i chłodu.

2. Usługi:

1) wykonanie audytu energetycznego budynku przed realizacją przedsięwzięcia termomodernizacyjnego;

2) wykonanie analizy termograficznej budynku;

3) wykonanie dokumentacji projektowej związanej z pracami termomodernizacyjnymi;

4) wykonanie ekspertyzy ornitologicznej i chiropterologicznej;

5) docieplenie przegród budowlanych lub płyt balkonowych lub fundamentów;

6) wymiana stolarki zewnętrznej np.: okien, okien połaciowych, drzwi balkonowych, drzwi zewnętrznych, bram garażowych, powierzchni przezroczystych nieotwieralnych;

7) wymiana elementów istniejącej instalacji ogrzewczej lub instalacji przygotowania ciepłej wody użytkowej lub wykonanie nowej instalacji wewnętrznej ogrzewania lub instalacji przygotowania ciepłej wody użytkowej;

8) montaż kotła gazowego kondensacyjnego;

9) montaż kotła olejowego kondensacyjnego;

10) montaż pompy ciepła;

11) montaż kolektora słonecznego;

12) montaż systemu wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła z powietrza wywiewanego;

13) montaż instalacji fotowoltaicznej;

14) uruchomienie i regulacja źródła ciepła oraz analiza spalin;

15) regulacja i równoważenie hydrauliczne instalacji;

16) demontaż źródła ciepła na paliwo stałe.