W przypadku kredytu ryzyko wypłacalności kontrahentów pozostaje po stronie przedsiębiorcy. Faktoring umożliwia przejęcie tego ryzyka przez firmę faktoringową, co jest kluczowe z perspektywy płynności finansowej - mówi Katarzyna Kozakowska, doradca podatkowy i starszy menedżer w MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy.
Firmy obawiają się, że kontrahenci przestaną im płacić. Jak rozumiem, zabezpieczeniem może być np. faktoring. Kto może z niego skorzystać?
Faktoring jest usługą dla wszystkich firm, bez względu na wielkość prowadzonej działalności czy osiągane dochody. Uzyskanie środków pieniężnych od faktora jest stosunkowo proste i nie wymaga zabezpieczeń. Istotne jest natomiast prawidłowe udokumentowanie należności, wówczas środki pieniężne można uzyskać nawet w dniu wystawienia faktury. Wykupowi podlegają nieprzeterminowane należności.
Podmiot, który zamierza skorzystać z faktoringu, powinien zastanowić się, jaki rodzaj wybrać.
Jakie są rodzaje faktoringu?
Wyróżnić można faktoring bez regresu, z regresem i mieszany. W przypadku gdy odpowiedzialność za długi kontrahenta ciąży na faktorze, będzie to faktoring bez regresu, nazywany również faktoringiem pełnym. Taki rodzaj faktoringu sprawdza się w szczególności w sytuacjach, gdy przedsiębiorca podejmuje współprace z nowymi kontrahentami i nie ma dostatecznej wiedzy na temat ich polityki regulowania zobowiązań. Brak odpowiedzialności po stronie faktora jest natomiast określany jako faktoring z regresem (niepełny). Oznacza to, że w przypadku braku zapłaty przez dłużnika firma faktoringowa ma prawo roszczenia o zwrot wypłaconej faktorantowi kwoty. W związku z tym - ze względu na ryzyko, jakie niesie ze sobą forma faktoringu niepełnego - co do zasady powinno się go stosować w odniesieniu do należności od stałych kontrahentów, których sytuacja finansowa jest znana. Istnieje także możliwość zastosowania faktoringu mieszanego, który polega na podziale ryzyka pomiędzy faktora i faktoranta.
Jakie korzyści daje faktoring, a jakie wiążą się z nim ryzyka?
Korzystanie z usług faktoringu ma na celu przede wszystkim poprawę płynności finansowej przedsiębiorstwa, w szczególności w odniesieniu do transakcji o długich terminach płatności lub zawieranych z kontrahentami, którzy mogą mieć problem z płatnością za zakupione towary lub usługi. Korzyścią płynącą z zastosowania faktoringu jest możliwość otrzymania wcześniejszej zapłaty. W okresie inflacji i szybko rosnących cen część podmiotów przeznacza uzyskane środki na zakup towarów na zapas. Ponadto kontrahenci są często bardziej zmobilizowani do terminowego regulowania zobowiązań na rzecz firmy faktoringowej.
Jak rozliczać podatkowo faktoring, tzn. jak traktować przychody i odpowiadające im koszty związane ze zbywaniem wierzytelności w ramach usług faktoringu? Jak fiskus podchodzi do faktoringu?
Rozliczanie przychodów i kosztów związanych ze zbywaniem wierzytelności na rzecz faktora budziło wiele wątpliwości podatników. 15 lutego 2021 r. minister finansów wydał interpretację ogólną (sygn. DD5.8201.11.2020), której celem było ujednolicenie zróżnicowanego stanowiska organów podatkowych. Z interpretacji ogólnej wynika, że co prawda sprzedaż wierzytelności za 100 proc. jej wartości nominalnej brutto na rzecz faktora powoduje powstanie przychodu po stronie faktoranta, ale jednocześnie jest on uprawniony do rozliczenia kosztów uzyskania przychodów z tego tytułu, w wysokości zbywanej wierzytelności (w tym również VAT). Limit z art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT dotyczy straty, która może być kosztem podatkowym do wysokości nieprzekraczającej wartości uprzednio rozpoznanego przychodu należnego w kwocie netto.
Zgodnie z tym przepisem nie uważa się za koszty uzyskania przychodów strat z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności, w tym w sposób określony w art. 12 ust. 1 pkt 7, z wyjątkiem wierzytelności lub jej części, które uprzednio zostały zarachowane jako przychód należny - do wysokości uprzednio zarachowanej jako przychód należny.
Co oznacza to stanowisko fiskusa?
Takie podejście nie wpływa na powstanie dodatkowego zobowiązania podatkowego po stronie przedsiębiorcy, lecz obowiązek rozpoznania przychodu z tytułu sprzedaży wierzytelności może skutkować m.in. utratą przez niektórych przedsiębiorców statusu małego podatnika lub może wiązać się z dodatkowymi obowiązkami, które są uzależnione od kwoty uzyskiwanych przychodów, jak np. obowiązek sporządzenia strategii podatkowej (dotyczy to dużych podmiotów, których przychody w roku podatkowym przekroczyły równowartość 50 mln euro - red.).
/>
Co z wynagrodzeniem zapłaconym faktorowi?
Podatnik/faktorant może zaliczyć do kosztów podatkowych zapłacone na rzecz faktora wynagrodzenie za wykonywane przez ten podmiot na rzecz faktoranta usługi, w tym również w przypadku, kiedy wynagrodzenie takie zostanie uregulowane w drodze umownego potrącenia z kwotą należności wypłacanej przez faktora faktorantowi za nabytą od niego wierzytelność.
Doprecyzujmy, jakich wierzytelności nie dotyczy interpretacja ogólna?
Interpretacja ogólna nie odnosi się do sytuacji, gdy przedmiotem faktoringu jest wierzytelność nieściągalna, wierzytelność przedawniona, wierzytelność z tytułu kredytu albo pożyczki czy wierzytelność z tytułu obligacji albo odsetek. Nie poruszono w niej również kwestii ustalenia rozliczeń z faktorem, gdy miały na nie wpływ powiązania wynikające z art. 11a ustawy o CIT.
Wróćmy jeszcze do samego faktoringu. Na czym polega faktoring z regresem?
W przypadku faktoringu z regresem rozliczenia usługi faktoringu najczęściej polegają na wypłacie zaliczki na rzecz faktoranta przez faktora nabywającego wierzytelność. Pozostała część wynagrodzenia z tytułu cesji wierzytelności jest wpłacana dopiero po uregulowaniu należności przez dłużnika. W przypadku braku zapłaty przez kontrahenta wartości wynikających z nieuregulowanych faktur zaliczka może podlegać zwrotowi i wierzytelność wraca do faktoranta.
Co z przychodem w takiej sytuacji?
W tak przedstawionej sytuacji organy podatkowe uznają, że przychód po stronie faktoranta nie powstaje w momencie otrzymania zaliczki z tytułu zbytej wierzytelności, ponieważ otrzymana kwota nie stanowi definitywnego przysporzenia. Faktorant powinien rozpoznać przychód z tytułu zbycia wierzytelności w momencie uregulowania należności przez dłużnika względem faktora, ponieważ dopiero wtedy otrzymane wynagrodzenie stanie się definitywne i bezzwrotne.
Oprócz kwestii związanych z rozliczaniem przychodów i kosztów z tytułu zbycia wierzytelności temat faktoringu nadal jest przedmiotem licznych interpretacji i orzeczeń, zarówno w zakresie podatków dochodowych, jak i VAT.
Jakie wątpliwości dotyczą VAT?
Wątpliwości pojawiają się nie tylko po stronie faktoranta, lecz także podmiotów zobowiązanych do regulowania należności. Jeżeli płatność za towar czy usługę powinna zostać zrealizowana z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności (MPP), dłużnik powinien stosować ten mechanizm, dokonując zapłaty na rachunek faktora. Faktor natomiast zobowiązany jest do przekazania równowartości tej kwoty na rachunek VAT dostawcy towaru lub usługi, tj. faktoranta.
Skutkiem nieuregulowania zobowiązania przez dłużnika przy zastosowaniu MPP może być m.in. brak możliwości zaliczenia wydatków na nabycie towarów lub usług do kosztów uzyskania przychodów. Dodatkowo należy pamiętać, aby płatności za transakcje o wartości przekraczającej 15 tys. zł były realizowane na rachunek bankowy faktora znajdujący się na tzw. białej liście.
Część firm zastanawia się nad wyborem między faktoringiem a kredytem. Na co warto zwrócić uwagę?
Między kredytem i faktoringiem występują istotne różnice, w tym podatkowe. W przypadku kredytu ryzyko wypłacalności kontrahentów pozostaje po stronie przedsiębiorcy. Faktoring umożliwia przejęcie tego ryzyka przez firmę faktoringową, co jest kluczowe z perspektywy płynności finansowej.
Porównując koszty kredytu z kosztami faktoringu, warto wziąć pod uwagę ograniczenia wynikające z art. 15c ustawy o CIT dotyczące rozliczenia dla celów podatkowych kosztów finansowania dłużnego. Wydane w ostatnich latach orzeczenia (wprawdzie jeszcze nieprawomocne) dają nadzieję na ukształtowanie linii orzeczniczej potwierdzającej, że faktoring pełny nie generuje kosztów finansowania dłużnego. Dyskonto jest wydatkiem związanym ze sprzedażą wierzytelności, a nie kosztem związanym z uzyskaniem od innych podmiotów środków finansowych i z korzystaniem z tych środków. Otrzymane środki z tytułu sprzedaży wierzytelności stanowią definitywne przysporzenie i nie podlegają zwrotowi.
Rozmawiał Łukasz Zalewski
