Od kilku miesięcy prowadzę działalność gospodarczą. Do maja 2022 r. korzystałem z ulgi na start, od czerwca rozpocząłem opłacanie preferencyjnych składek ubezpieczeniowych. W lipcu chorowałem 10 dni. Czy mogę zapłacić niższe składki za ten okres?

Przedsiębiorcy rozpoczynającemu prowadzenie działalności gospodarczej przysługują dwa rodzaje ulg: ulga na start oraz preferencyjne składki. Ulga na start przysługuje przez pierwsze sześć miesięcy od rozpoczęcia prowadzenia działalności. Podczas korzystania z niej przedsiębiorca nie opłaca składek na ubezpieczenia społeczne. Dopiero po sześciu miesiącach (lub wcześniej, gdy przedsiębiorca tak zdecyduje) prowadzący działalność rozpoczyna obowiązkowe im podleganie. Wówczas może skorzystać z preferencyjnych składek określonych w art. 18a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa). Zgodnie z nim w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej (zakończenia korzystania z ulgi na start) podstawę wymiaru składek stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia.
Obecnie podstawę wymiaru składek preferencyjnych stanowi kwota 903 zł, co oznacza, że łącznie składki na ubezpieczenia społeczne (wraz ze składką na ubezpieczenie chorobowe) wynoszą miesięcznie 285,71 zł.
Odnosząc się do przedstawionej sytuacji, należy zwrócić uwagę na art. 18 ust. 9 i 10 ustawy systemowej. Wynika z nich, że za miesiąc, w którym nastąpiło odpowiednio objęcie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi lub ich ustanie i jeżeli trwało to tylko przez część miesiąca, kwotę najniższej podstawy wymiaru składek zmniejsza się proporcjonalnie, dzieląc ją przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniu (ust. 9). Zasady zmniejszania najniższej podstawy wymiaru składek stosuje się odpowiednio w przypadku niezdolności do pracy trwającej przez część miesiąca, jeżeli z tego tytułu ubezpieczony spełnia warunki do przyznania zasiłku (ust. 10). Co warto podkreślić, mechanizm nie ma zastosowania do obliczania wysokości składki zdrowotnej.
Na uwagę zasługuje także art. 18 ust. 8a ustawy systemowej, gdzie postanowiono, że w przypadku gdy podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi zadeklarowana kwota, zadeklarowanie przez ubezpieczonego kwoty wyższej niż obowiązująca go najniższa podstawa wymiaru składek oznacza rezygnację z ustalenia podstawy wymiaru składek w kwocie najniższej i nie podlega korekcie przez ubezpieczonego za miesiąc, w którym zadeklarował wyższą kwotę podstawy wymiaru składek. W opisywanej sytuacji przedsiębiorca nie zadeklarował jednak podwyższonej podstawy wymiaru składek.
Należy zatem uznać, że ma prawo do proporcjonalnego obniżenia składek na ubezpieczenia społeczne za miesiąc, w którym był chory. Skoro był niezdolny do pracy przez 10 dni, obliczeń należy dokonać w następujący sposób: podstawę wymiaru składek 903 zł należy podzielić przez liczbę dni w czerwcu (30) i pomnożyć przez 10 (liczba dni choroby), co daje kwotę 301 zł. Kwota ta pomniejsza podstawę wymiaru składki (903 zł), co daje ostatecznie kwotę 602 zł. Od tej właśnie podstawy przedsiębiorca powinien naliczyć składki: emerytalną, rentowe, chorobową (jeśli ją opłaca) i wypadkową. ©℗
Podstawa prawna
• art. 18 ust. 9, 10, art. 18a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1009; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1115)
• art. 18 ust. 1 ustawy z 6 marca 2018 r. ‒ Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 162; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 974)