Ma być bardziej rodzinnie, a mniej instytucjonalnie. Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz niektórych innych ustaw. Zakłada on m.in. podniesienie minimalnej wysokości wynagrodzenia dla zawodowych rodzin zastępczych i osób prowadzących rodzinne domy dziecka, a także wprowadzenie zmian w zakresie urlopów dla rodziców adopcyjnych
W Polsce system przekształceń w obszarze pieczy zastępczej, mimo zadowalającego kierunku i tendencji, nadal wymaga intensywnych działań.
Szczególnie niepokojący jest fakt umieszczania dzieci w instytucjonalnej, zamiast w rodzinnej pieczy zastępczej. Z posiadanych przez Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej informacji wynika, że sądy mają trudności w znalezieniu dla dzieci odpowiedniej formy zabezpieczenia.
Powodów tego jest wiele. Jednym z nich jest brak jednolitego systemu teleinformatycznego, ułatwiającego znalezienie wolnych miejsc i wybór odpowiedniej formy pieczy dla dzieci, w stosunku do których istnieje konieczność wydania odpowiednich zarządzeń lub postanowień opiekuńczych.
Poza tym nadal wsparcia wymaga rozwój rodzinnych form pieczy zastępczej oraz poprawa sytuacji pełnoletnich wychowanków pieczy zastępczej. Istotną kwestią jest również poprawa organizacji procedur adopcyjnych.
Zmiany zaproponowane w projekcie ustawy mają na celu przede wszystkim poprawę sytuacji rodzin zastępczych, a co za tym idzie dzieci, które z różnych przyczyn nie mogą wychowywać się w domu rodzinnym.
- Ograniczają one rolę instytucjonalnych form pieczy zastępczej na rzecz form rodzinnych. Co ważne, są zgodne z kierunkami wyznaczonymi przez Konwencję o Prawach Dziecka oraz z innymi europejskimi rekomendacjami i aktami prawnymi - podkreśla Marlena Maląg, minister rodziny i polityki społecznej.
Kierunek zmian
Drogą do tego ma być zwiększenie minimalnej wysokości wynagrodzenia dla rodzin zastępczych zawodowych i prowadzących rodzinne domy dziecka oraz wprowadzenie zmiany w zakresie sposobu waloryzacji.
Poza tym przewiduje się zmiany w zakresie urlopu ojcowskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz rodzicielskiego, przysługującego pracownikowi, który za zgodą sądu przyjął dziecko na wychowanie. Obecnie uprawnienia te przysługują do ukończenia przez dziecko 7 roku życia lub w wyjątkowych sytuacjach do 10 roku życia. Po wejściu w życie nowych przepisów zostaną wydłużone do ukończenia przez nie 14. roku życia.
Nowelizacja przewiduje również wprowadzenie przy użyciu systemu teleinformatycznego rejestru obejmującego wykaz dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej oraz osób, które osiągnęły pełnoletność, przebywając w pieczy zastępczej. Rejestr ten będzie zawierał również m.in. wykaz osób posiadających negatywną oraz pozytywną wstępną kwalifikację do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka, wykaz kandydatów zakwalifikowanych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka, wykaz rodzin zastępczych i wykaz rodzinnych domów dziecka. Zakłada też wprowadzenie zasadniczego zakazu tworzenia nowych placówek opiekuńczo-wychowawczych typu socjalizacyjnego, interwencyjnego oraz specjalistyczno-terapeutycznego, regionalnych placówek opiekuńczo-terapeutycznych i interwencyjnych ośrodków preadopcyjnych, przy pozostawieniu możliwości przekształceń placówek w ramach niezwiększania liczby miejsc w instytucjonalnych formach w danym powiecie lub województwie. W sytuacjach wyjątkowych, w przypadku wniosku złożonego w tej sprawie, wprowadza się obowiązek wyrażenia opinii przez Rzecznika Praw Dziecka.
Co jeszcze nowego
Na tym nie koniec zmian. Są one też przewidziane w zasadach przekształceń rodzin zastępczych niezawodowych w zawodowe, których skutkiem będzie wprowadzenie pewnych elementów derejonizacji rodzinnej pieczy zastępczej. Wprowadzona ma zostać zasada, zgodnie z którą powiat będzie mógł odmówić umieszczenia dziecka w danej rodzinie zastępczej lub rodzinnym domu dziecka tylko w określonej sytuacji. Mianowicie wtedy, gdy liczba dzieci umieszczonych w rodzinnej pieczy zastępczej, w stosunku do których powiat nie jest obowiązany do ponoszenia wydatków na ten cel, przekroczyła 25 proc. ogólnej liczby miejsc w rodzinnej pieczy zastępczej przez niego zapewnianych.
Projekt ustawy przewiduje poza tym działanie na rzecz poprawy procedur adopcyjnych i pozyskiwania większej liczby kandydatów do adopcji na terenie kraju jako realizację zalecenia dotyczącego ograniczania adopcji międzynarodowych. W tym celu ustanawia wskazanie minimalnego zakresu treści opinii kwalifikacyjnej, czy też zakresu gromadzonych danych osobowych, konieczność dostosowania godzin pracy ośrodka adopcyjnego do realnych potrzeb osób korzystających z jego usług, konieczność przeprowadzenia wstępnej oceny kandydata do przysposobienia oraz umożliwienia mu udziału w szkoleniu w terminie nie dłuższym niż 4 miesiące od dnia złożenia wniosku wraz z określonymi w przepisach dokumentami. Zakłada także zwiększenie zakresu kontroli osób związanych z organizacją i pełnieniem pieczy zastępczej, przez obowiązkową weryfikację w Rejestrze Osób Skazanych na Tle Seksualnym z dostępem ograniczonym.
Ustanawia wreszcie jednolite kryteria w dostępie do jednorazowego świadczenia w wysokości 4 tys. zł, wynikającego z ustawy o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem” dla rodzin biologicznych oraz rodzin przysposabiających dziecko.
Skutki finansowe
Szacuje się, że w okresie 10 lat od dnia wejścia w życie zmian łączne wydatki związane z projektowaną ustawą wyniosą 468,6 mln zł. W pierwszym roku jej obowiązywania dotyczyć będą m.in. 2835 rodzin zawodowych i prowadzących rodzinne domy dziecka oraz ok. 800 osób przysposabiających.
Przewiduje się, że ustawa wejdzie w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie 3 miesięcy od dnia jej ogłoszenia.
/>