Nieprawidłowemu zeznaniu podatkowemu PIT nie można, co do zasady, nadać biegu. Dla podatnika oznacza to na przykład, że czas oczekiwania na zwrot nadpłaty będzie wydłużony.
ikona lupy />
Rozliczenie PIT / Dziennik Gazeta Prawna
Zeznania o dochodzie Polacy składają po raz dwudziesty pierwszy (od 1993 roku). Wieloletnie doświadczenia z obsługą tych formularzy, potocznie zwanych PIT-ami, pozwalają na skonstruowanie listy najczęściej popełnianych błędów i nieprawidłowości. Niektóre są charakterystyczne wyłącznie dla obecnej kampanii, dotyczącej roku 2012 (np. kwestia identyfikatorów podatkowych czy zmodyfikowanych ulg na dzieci i na internet). W efekcie konieczne jest prowadzenie czynności wyjaśniających, korygowanie uprzednio złożonych rozliczeń, a w niektórych przypadkach nawet wszczęcie postępowań podatkowych. Źle wypełnionemu zeznaniu, co do zasady, nie można nadać biegu. Jeśli więc wynika z niego nadpłata, to termin jej zwrotu wydłuża się. Być może poniższa lista najpowszechniejszych nieprawidłowości przyczyni się do poprawy jakości zeznań i okaże się pomocna przy rozliczeniu osobistego podatku dochodowego.
Rozliczenie na niewłaściwym formularzu; podstawowym kryterium doboru odpowiedniego druku (PIT-36, PIT-36L, PIT-37, PIT-38 czy PIT-39) jest rodzaj i specyfika źródła przychodu (np. działalność gospodarcza, praca najemna, emerytura), a nie to, czy rozliczenie następuje z małżonkiem, ani to, czy występuje nadpłata. Ważne jest również to, że każdego roku wzory formularzy się zmieniają, wobec czego nie można wykorzystać tych z lat poprzednich.
Przedwczesne złożenie zeznania – mimo braku wszystkich informacji o dochodach i pobranych zaliczkach od płatników, co skutkuje wykazaniem niepełnych dochodów (np. z pominięciem tych z umów-zleceń i umów o dzieło) oraz koniecznością późniejszego składania korekty.
Wpisanie w nagłówku niewłaściwego identyfikatora podatkowego. Obecnie – używając sporego uproszczenia – dla przedsiębiorców, VAT-owców i płatników składek jest nim NIP, a dla pozostałych – PESEL; bardzo często w tym polu formularza podatnicy wpisują też nie swój identyfikator, lecz bezwiednie przenoszą NIP swojego płatnika (zakładu pracy, ZUS-u) z otrzymanej od niego informacji, np. z PIT-11.
Niezłożenie zeznania z powodu osiągnięcia stosunkowo niewielkiego dochodu (np. niższego od 3089 zł), oparte na mylnym przekonaniu o braku takiego obowiązku. Ten sposób rozumowania prezentują np. osoby otrzymujące zasiłek dla bezrobotnych albo wynagrodzenie z tytułu praktyk zawodowych. Tymczasem złożenie zeznania jest obowiązkowe bez względu na wysokość osiągniętego dochodu, o ile podlega on przepisom ustawy o podatku dochodowym. W większości takich przypadków jest to nawet finansowo korzystne dla podatnika, bo podatek należny nie wystąpi, zatem pobrane zaliczki stanowić będą nadpłatę.
Niezłożenie zeznania z powodu nieotrzymania informacji o dochodach i zaliczkach od płatnika. Chodzi o błędne przeświadczenie, że w takim przypadku rozliczenie nie jest możliwe. Tymczasem brak takich informacji nie uwalnia od obowiązku złożenia zeznania – należy wówczas podać dane oparte na wszelkich dostępnych źródłach (wyciągi z rachunku bankowego, umowy itp.).
Niewypełnienie wszystkich wymaganych pól formularza wbrew zawartym w nim objaśnieniom. Takie zeznanie będzie kwalifikowane jako wadliwe, niekompletne, w związku z czym nie zostanie mu nadany bieg. Z technicznego punktu widzenia nie ma możliwości wprowadzenia takiego formularza do systemu informatycznego. Sporym ułatwieniem jest przesyłanie zeznania w wersji elektronicznej albo tradycyjnej, lecz wykonanej z użyciem programu komputerowego (np. dystrybuowanego na płytach CD), gdyż aplikacje te wymuszają wypełnienie obligatoryjnych wierszy, częściowo robią to automatycznie, wykonują też wszelkie działania arytmetyczne, z obliczeniem podatku włącznie.
Niezaznaczenie celu złożenia formularza: „złożenie zeznania” lub „korekta”. W przypadku korekty obowiązujące przepisy (art. 81 par. 2 Ordynacji podatkowej) wymagają dołączenia pisemnych wyjaśnień o przyczynach złożenia korekty. Nie ma na te wyjaśnienia urzędowego formularza, wystarczy więc zwykła forma pisemna. Ważne, by wyjaśnienia wskazywały, co, w jaki sposób i dlaczego jest korygowane.
Niedokonywanie obowiązkowych zaokrągleń kwot albo dokonywanie ich niezgodnie z zasadami. Podstawę opodatkowania (ostatnią kwotę, od której oblicza się podatek) oraz podatek w bloku „obliczenie zobowiązania podatkowego” zaokrągla się do pełnych złotych w ten sposób, że końcówki kwot wynoszące mniej niż 50 groszy pomija się, a wynoszące 50 i więcej groszy – podwyższa się do pełnych złotych (art. 63 par. 1 Ordynacji podatkowej). Odmienna zasada obowiązuje w zakresie kwoty 1 proc. podatku na rzecz OPP, którą należy zaokrąglić do pełnych dziesiątek groszy w dół.
W zeznaniach małżeńskich niezachowanie kolejności wykazywanych danych (identyfikatory, dane osobowe, przychody); formularze posługują się w tej mierze nomenklaturą: „podatnik” i „małżonek”. Już w nagłówku, przy wpisywaniu identyfikatorów, składający zeznanie muszą zdecydować, który z małżonków będzie się krył pod którą nazwą (to ich wybór), a następnie zachować konsekwencję aż do końca formularza.
Fizyczny brak załączników (np. PIT-O), mimo zaznaczenia, że są składane, albo ich dołączenie bez zaznaczenia w formularzu głównym, że są załączane.
Złożenie zeznania do niewłaściwego organu podatkowego. Obowiązuje w tej mierze zasada, że właściwy jest ten naczelnik urzędu skarbowego, na którego obszarze podatnik zamieszkiwał w dniu 31 grudnia roku podatkowego, za który zeznanie jest składane. Oznacza to, że znaczenie mają dwa parametry: ostatni dzień roku (choćby przez 364 pozostałe dni adres był inny) oraz zamieszkanie (a nie zameldowanie).
Załączanie do zeznania dokumentów innych niż wymagane załączniki, np. informacji pochodzących od płatników czy dowodów zapłaty za używanie Internetu. Do zeznania załącza się tylko to, czego przepisy wymagają (oficjalne załączniki, sprawozdanie finansowe przedsiębiorców prowadzących księgi rachunkowe).
W bloku E załącznika PIT-O – niewpisywanie numeru PESEL dzieci, mimo że został im takowy nadany. Podatnik korzystający z ulgi z tytułu wychowywania dziecka ma obowiązek podać jego PESEL; wyjątkiem jest sytuacja, gdy dziecku taki numer nie został dotychczas nadany.
Wpisywanie nieprawdziwych kwot wpłaconych zaliczek na poczet podatku, niezgodnych z dowodami wpłat; nieprawidłowość ta jest udziałem tych podatników, którzy w trakcie roku mają obowiązek samodzielnie takie zaliczki wpłacać; często zdarza się, że wpisują zaliczki należne a nie rzeczywiście uiszczone. Najlepiej uprzednio uzgodnić sumę wpłat z ewidencją rachunkową (księgowością) urzędu skarbowego – dotyczy to głównie przedsiębiorców i osób osiągających przychody z najmu lub dzierżawy.
Nieprawidłowe obliczanie zobowiązania podatkowego/nadpłaty przez osoby, które otrzymały wcześniej dokument PIT-40/PIT-40A (emeryci, renciści); dokument ten – co do zasady – pełni funkcję rozliczenia rocznego, ale może też stanowić informację służącą do wykazania danych w zeznaniu. Przy skorzystaniu z tej opcji osoba składająca zeznanie w wierszu „suma zaliczek” ma obowiązek wykazać z otrzymanego formularza kwotę z wiersza „podatek należny”, a nie „suma zaliczek”, gdyż podatek został już rozliczony (zobowiązanie lub nadpłata zadysponowane).
Składanie (i podpisywanie!) zeznań za osoby zmarłe w trakcie roku lub po jego zakończeniu, ale przed złożeniem zeznania. Czynią tak często spadkobiercy zmarłych podatników (np. małżonkowie lub dzieci). Praktyka taka jest niedopuszczalna. Pomijając już kwestię sfałszowania podpisu, taki dokument nie może być prawnie skuteczny, zaś rozliczenie podatku zostanie dokonane przez organ podatkowy z zastosowaniem przepisów o następstwie prawnym.
Podpisywanie zeznań przez osoby małoletnie. W niektórych przypadkach osoby takie mają obowiązek złożyć zeznanie o własnym dochodzie, jednakże do czasu uzyskania pełnoletniości w ich imieniu zeznanie podpisać musi opiekun prawny (np. rodzic).
Brak podpisu/podpisów na końcu formularza. Tego braku urząd skarbowy w żaden sposób we własnym zakresie usunąć nie może. Warto przypomnieć, że obecnie zeznanie małżeńskie może być podpisane przez jednego z małżonków.
Wpisywanie numerów KRS organizacji pożytku publicznego, które w danym roku nie zostały umieszczone w wykazie ministra pracy i polityki społecznej, uprawniającym do przekazania 1 proc. Część podatników nie sprawdza, czy organizacja, którą zasilili w latach poprzednich, albo organizacja, która dotarła do nich z odpowiednią reklamą – znajduje się na liście wymienionego ministra. Część organizacji, ze względu na niespełnienie odrębnych wymogów, na wykazie się nie znalazło, co wyklucza przekazanie im 1 proc. podatku.
W wierszu „cel szczegółowy” wpisywanie nazwy OPP zamiast szczegółowego celu, na jaki 1 proc. podatku ma być przekazany w ramach danej organizacji, co w praktyce uniemożliwia doprecyzowanie tegoż celu. Wiersz ten jest fakultatywny, podatnik może wskazać, że życzy sobie, aby środki od niego pochodzące organizacja przeznaczyła np. na rzecz konkretnej osoby fizycznej. W żadnym miejscu formularza nie wpisuje się nazwy OPP, jest ona identyfikowana wyłącznie przez numer w KRS.
Stosowanie ulg z tytułu wychowywania dziecka i z tytułu użytkowania sieci internet według zasad, które zaczęły obowiązywać od 2013 roku. Część podatników próbuje stosować wymienione ulgi w znowelizowanej postaci, podczas gdy po raz pierwszy będzie to możliwe dopiero w rozliczeniu za rok 2013, czyli w roku 2014.
Nieuzasadnione łączenie wykonania obowiązku złożenia zeznania z obowiązkiem jednoczesnego zapłacenia wynikającego z niego podatku. Można to czynić w różnych terminach, byleby każda z tych czynności nastąpiła do 30 kwietnia.
Jakkolwiek nie ma takiego prawnego obowiązku, to jednak warto mieć kopię swojego zeznania i dowód jego złożenia. W zależności od sposobu złożenia będzie to Urzędowe Poświadczenie Odbioru (elektronicznie), potwierdzenie nadania (listem poleconym) lub stempel na kopii (osobiście).

Leszek Boroch, zastępca naczelnika Urzędu Skarbowego w Złotoryi