Od 4 czerwca 2022 r. etap planowania budowy instalacji radiokomunikacyjnych nie wymaga oceny oddziaływania na środowisko. Dla ochrony środowiska znaczenie ma bowiem rzeczywista (a nie teoretyczna, planowana) emisja pól elektromagnetycznych (PEM), co potwierdza również uchwała NSA z 7 listopada 2022 r. (III OPS 1/22)
Powyższa zmiana wynika z przepisów rozporządzenia z 5 maja 2022 r. (które weszło w życie 4 czerwca 2022 r.) [1]. W uzasadnieniu tego rozporządzenia ustawodawca wprost zaznaczył, że zaliczanie instalacji radiokomunikacyjnych do przedsięwzięć mogących znacząco lub potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko nie wynikało z wymogów prawa UE (w szczególności dyrektywy 2011/92/UE [2]), lecz stanowiło nadregulację. Oznacza to, że obecnie zarówno polskie prawo, jak i prawo UE opiera się na takim samym założeniu: dla ochrony środowiska przed PEM podstawowe znaczenie mają rzeczywiste poziomy tych pól, a nie ich teoretyczny model tworzony na etapie planowania inwestycji. W prawie UE dopuszczalne normy PEM zostały określone w rekomendacjach Rady z 1999 r. [3], a w prawie polskim – w rozporządzeniu ministra zdrowia z 17 grudnia 2019 r. [4]
/>
Poziomy PEM są w Polsce skrupulatnie kontrolowane. Pomiary są dokonywane przez akredytowane laboratoria dla każdej stacji bazowej bezpośrednio przed rozpoczęciem jej użytkowania (oraz w razie zmiany warunków jej pracy). Regularne pomiary wykonywane są także – w ramach państwowego monitoringu środowiska (PMŚ) – przez Inspekcję Ochrony Środowiska. W obu przypadkach pomiary dokonywane są zgodnie z określoną z góry metodologią [5]. Zarówno z wyników pomiarów dostępnych na stronie głównego inspektora ochrony środowiska [6], jak i z danych zamieszczonych na stronie SI2PEM [7] wynika, że średnia wartość PEM notowanego w Polsce mieści się w granicach kilku procent normy. Możemy być zatem spokojni o poziomy PEM w Polsce.
Warto zwrócić przy tym uwagę na uchwałę siedmiu sędziów NSA z 7 listopada 2022 r. (III OPS 1/22). Uchwała została wydana na gruncie przepisów odpowiadających treścią przepisom, które uchyliło ww. rozporządzenie z 5 maja 2022 r. Uchylone przepisy dopuszczały przeprowadzanie ocen oddziaływania instalacji radiokomunikacyjnej na środowisko (na etapie planowania takiego przedsięwzięcia) w zależności od równoważnej mocy promieniowanej izotropowo (EIRP) wyznaczonej dla pojedynczej anteny oraz odległości miejsc dostępnych dla ludności od środka elektrycznego w osi głównej wiązki promieniowania tej anteny. Zagadnieniem prawnym, które rozstrzygał skład siedmiu sędziów, była dopuszczalność sumowania mocy EIRP wszystkich anten znajdujących się na terenie jednego zakładu lub obiektu na potrzeby kwalifikacji instalacji radiokomunikacyjnej jako inwestycji mogącej potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. Sąd orzekł, że na potrzeby kwalifikacji środowiskowej należy brać pod uwagę moc EIRP pojedynczej anteny także wówczas, gdy w skład instalacji wchodzi kilka anten. Wskazał przy tym, że w orzeczeniach, które przemawiały za sumowaniem mocy anten, zalecano wyjaśnienie, czy wiązki promieniowania nakładają się na siebie, w celu weryfikacji, czy moc promieniowania nie przekroczy wartości dopuszczalnych, czy moc anten nie kumuluje się z innymi urządzeniami emitującymi PEM itp. Zdaniem sądu zalecenia zbadania oddziaływania na środowisko całej instalacji błędnie kierowały postępowanie organów na stosowanie przepisów regulujących dopuszczalne poziomy PEM w środowisku. Błędnie, gdyż przepisy te nie powinny być stosowane przy ocenie, czy dana instalacja wymaga decyzji środowiskowej. Innymi słowy, ochrona środowiska (jak również zdrowia i życia ludności) przed nadmiernym poziomem PEM jest realizowana na podstawie przepisów regulujących rzeczywisty poziom PEM w środowisku, a nie w toku kwalifikacji środowiskowej.
Zmiana wprowadzona rozporządzeniem z 5 maja 2022 r., czyli zwolnienie instalacji radiokomunikacyjnych z procedury kwalifikacji środowiskowej, jest długo wyczekiwanym usprawnieniem procesu inwestycyjnego w stacje bazowe sieci ruchomej. Także racjonalne podejście do sumowania mocy anten wyrażone w uchwale NSA (choć odnoszące się do już nieobowiązującego stanu prawnego) stanowi potwierdzenie, że możliwe jest zachowanie wysokiego poziomu ochrony zdrowia bez nakładania zbędnych wymagań na przedsiębiorców. Zmiana rozporządzenia i uchwała NSA to dwa długo wyczekiwane kroki w dobrym kierunku, zwłaszcza w kontekście planowanej rozbudowy sieci 5G i zbliżającej się aukcji na rozdysponowanie częstotliwości w paśmie C.
__________________________________________
[1] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 maja 2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz.U. 2022 poz. 1071)