W Sejmie trwają prace nad rządowym projektem ustawy o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym, ustawy – Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy 3460).
ikona lupy />
Ustawa – nazywana antylichwiarską – została opracowana przez Ministerstwo Finansów jako odpowiedź, przynajmniej częściowa, na rekomendacje grupy roboczej Komitetu Stabilności Finansowej zawarte w raporcie z działań organów i instytucji państwowych w odniesieniu do sprawy Amber Gold. / Dziennik Gazeta Prawna
Ustawa – nazywana antylichwiarską – została opracowana przez Ministerstwo Finansów jako odpowiedź, przynajmniej częściowa, na rekomendacje grupy roboczej Komitetu Stabilności Finansowej zawarte w raporcie z działań organów i instytucji państwowych w odniesieniu do sprawy Amber Gold. Celem projektu jest zwiększenie ochrony konsumentów korzystających z usług firm udzielających kredytów konsumenckich, nieobjętych obowiązkiem uzyskania zezwolenia KNF.
Propozycja ta różnie jest oceniana i zapewne także z naszego punktu widzenia mogłaby zawierać rozwiązania jeszcze dalej idące. Zresztą mamy nadzieję, że pojawiające się w kolejnych propozycjach legislacyjnych pomysły na regulację rynku pożyczek pozabankowych będą brane pod uwagę. Należy przy tym z dużą ostrożnością podchodzić do opinii mocno krytycznych wobec ustawy: z oczywistych względów każde wprowadzane ograniczenie, w szczególności mogące powodować obniżenie przychodów, będzie oceniane negatywnie.
Z punktu widzenia Federacji Konsumentów trzeba mieć jednak przede wszystkim na względzie to, co projekt wnosi w sferę zwiększenia ochrony konsumenta. W tym zakresie najistotniejsze jest wprowadzenie definicji i limitu pozaodsetkowych kosztów kredytu konsumenckiego. W pozaodsetkowe koszty wchodzić będzie większość opłat, które nalicza kredytodawca z tytułu udzielonego kredytu, np.: prowizje, opłata za ubezpieczenie, opłata za obsługę pożyczki w domu, opłata za prowadzenie rachunku, jeżeli jest on niezbędny do udzielenia kredytu, etc. Tym samym suma tych kosztów będzie podlegać ograniczeniu. Niewątpliwą zaletą ustawy jest także wprowadzenie ograniczenia kosztów kredytu w przypadku rolowania, czyli udzielenia konsumentowi kolejnego kredytu na spłatę poprzedniego, w okresie 120 dni od wypłaty pierwszego. Także jeżeli kredytodawca w okresie 120 dni od udzielenia pierwszego kredytu udzieli konsumentowi kolejnego, ustawa przewiduje limit kosztowy. Takie przepisy mogą przyczynić się do zmniejszenia problemu nadmiernego zadłużenia obywateli.
Bardzo ważną zaletą tej ustawy jest także ograniczenie możliwości naliczania opłat za nieterminową spłatę pożyczki, które były ogromną bolączką konsumentów z problemami płatniczymi. Wysokość tych kosztów zostanie ograniczona do pułapu należnych za czas opóźnienia odsetek maksymalnych, których limit zostanie określony w kodeksie cywilnym. Ustawa wprowadza także zasadę, zgodnie z którą opłaty i inne koszty uiszczone przez konsumenta przed zawarciem umowy kredytu podlegają niezwłocznie zwrotowi w przypadku, gdy ostatecznie nie została ona zawarta lub gdy nie doszło do wypłaty kredytu w terminie wskazanym w umowie. Może to okazać się pomocne w przypadku takich nieuczciwych firm, jak „Pomocna pożyczka” z siedzibą w Gdańsku, która – pobierając opłaty wstępne od umowy pożyczki – w rzeczywistości ich nie wypłacała, powodując u wielu tysięcy ludzi straty finansowe.
Kolejną ważną kwestią, której dotyka ustawa, jest wprowadzenie definicji instytucji pożyczkowej oraz kilku ograniczeń związanych z podejmowaniem takiej działalności. Instytucją pożyczkową będzie kredytodawca inny niż bank, SKOK czy podmiot, którego działalność polega na udzielaniu kredytów konsumenckich w postaci odroczenia zapłaty ceny lub wynagrodzenia na zakup oferowanych przez niego towarów i usług. Działalność instytucji pożyczkowej wymagać będzie formy spółki kapitałowej z minimalnym kapitałem zakładowym 200 tys. zł pokrytym wyłącznie wkładem pieniężnym, i to takim, który nie pochodzi z kredytu, pożyczki, emisji obligacji lub ze źródeł nieudokumentowanych. Natomiast członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej lub prokurentem instytucji pożyczkowej będzie wyłącznie osoba, która nie była skazana za przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi lub przestępstwo skarbowe.
Ustawa zmienia także zasady wymiany danych o zobowiązaniach konsumenta i wprowadza nakaz aktualizacji danych przekazywanych do biur informacji gospodarczych oraz Biura Informacji Kredytowej. Choć może to budzić pewien niepokój, będzie wpływać na pozyskiwanie bardziej kompleksowej informacji o zobowiązaniach konsumenta, a tym samym powinno prowadzić do lepszej oceny zdolności kredytowej. Ustawa poszerza także katalog uprawnień Komisji Nadzoru Finansowego tak, aby takie sytuacje, jakie wystąpiły w sprawie Amber Gold, nie miały już miejsca. Dlatego w ocenie Federacji Konsumentów ustawa, choć nie zawiera kompleksowego rozwiązania w zakresie regulacji sektora pozabankowego (brak rejestru i reglamentacji rynku), wpływa na zwiększenie ochrony konsumentów na rynku usług finansowych.