Warszawski sąd okręgowy zalany jest pozwami w sprawach frankowiczów. Niektóre rozprawy planowane są na 2022 r. Sytuację uzdrowić ma specjalny wydział frankowy.
Co kilka lat pojawiają się szczególne typy spraw, które kierowane są do jednego konkretnego sądu (zwykle w Warszawie) i które sąd ten paraliżują. Tak było z masowym napływem spraw dotyczących płatności za samochód zastępczy czy odwołań związanych ze zmianami emerytur mundurowych.
Od kwietnia 2021 r. ma ruszyć w warszawskim sądzie okręgowym wydział frankowy. Do wydziału będą kierowane pozwy dotyczące roszczeń z umów o kredyt denominowany/indeksowany do waluty obcej. Utworzenie oddzielnego wydziału związane jest z lawinowym wpływem tzw. spraw frankowych. W 2020 r. przybyło ich ok. 280 proc. więcej w stosunku do 2019 r.
Pomysł utworzenia wydziału frankowego jest dobry i powinien być początkiem dyskusji o stworzeniu wydziałów ds. finansowych w sądach. Nowy wydział ma odciążyć wydziały cywilne stołecznego sądu, przyspieszenie rozpoznania spraw frankowych. Czyli ma być korzystnie i dla kredytobiorców, i dla samych sędziów. Nowy wydział ma obsługiwać powództwa konsumenckie.
Prowadzenie tzw. sprawy frankowej nie jest łatwe. Same pozwy potrafią liczyć po kilkadziesiąt stron nie licząc załączników. Lektura materiału dowodowego w sprawie wymaga dobrego wzroku, żelaznego zdrowia i cierpliwości. Stan prawny w sprawach frankowych również nie należy do łatwych. Poza prawem bankowym, w grę wchodzą przepisy kodeksu cywilnego, a także i ustaw konsumenckich. Pod uwagę powinno się wziąć też rekomendacje KNF czy miękkie regulacje sektorowe np. kodeksy dobrych praktyk.
Konsumenci będący kredytobiorcami w toku postępowania występują do Prezesa UOKiK o przedstawienie istotnego poglądu w sprawie w oparciu o przepisy kodeksu cywilnego oraz ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Taki pogląd w sprawie, trafia do akt sprawy. Pojawiają się również interwencje Rzecznika Finansowego.
Różne są żądania kredytobiorców – występują powództwa o zapłatę albo o stwierdzenie nieważności umowy kredytu. W związku z tym każda z tych spraw wymaga odrębnej, wnikliwej analizy i pochylenia się nad różnymi zagadnieniami (np. Czy można uznać, że postanowienia umowy kredytu dotyczące mechanizmu indeksacji stanowi postanowienie niedozwolone i czy stanowi postanowienie przedmiotowo istotne umowy, co ma znaczenie w kwestii stwierdzenia nieważności umowy).
Potencjalne problemy
Dla nowego wydziału… nie przewidziano dodatkowych etatów. Pojawia się zatem pytanie kto zostanie skierowany do orzekania w takim wydziale. Czy będą to sędziowie z wydziałów cywilnych, czy także z innych wydziałów (np. pracy i ubezpieczeń społecznych, gospodarczych). I czy sędzia wydziału cywilnego skierowany do orzekania w wydziale frankowym będzie rozpoznawał swoje sprawy cywilne i dodatkowo frankowe czy tylko te w nowo utworzonym wydziale. Przeciążenie sprawami może faktycznie doprowadzić do spowolnienia spraw. Doba ma tylko 24 godziny. Każda sprawa wymaga przecież uwagi, pochylenia się. Z uwagi na stopień skomplikowania prawa, często wymaga też zapoznania się z przepisami, regulacjami sektorowymi czy publikacjami opisującymi funkcjonowanie danego produktu czy danej instytucji (np. rozróżnienie pomiędzy umową kredytu a umową na instrument pochodny).
A może by tak stworzyć wydział do spraw finansowych (i nie chodzi o księgowość sądu)?
Skoro możliwe jest utworzenie wydziału ds frankowych w warszawskim sądzie okręgowym, to warto by było pochylić się nad pomysłem utworzenia wydziału ds finansowych w sprawach konsumenckich i jednoosobowych przedsiębiorców. Od stycznia 2021 r. weszły w życie nowe przepisy w kodeksie cywilnym, które przewidują zrównanie jednoosobowych przedsiębiorców z konsumentami w zakresie postanowień niedozwolonych (jeśli umowa nie ma charakteru zawodowego dla takiego przedsiębiorcy). Trzeba liczyć się z tym, że ww. zmiana wpłynie na wzrost wpływu spraw do sądu.
Ponadto, nie można zapominać, że na rynku pojawiają się stale nowe produkty finansowe, wiele podmiotów udziela pożyczek czy kredytów wyłącznie online. Rozwój prawa bankowego i nowych technologii przekłada się też na nowe przepisy i nowe usługi dla klientów. Roszczenia finansowe to nie tylko roszczenia z kredytów frankowych, ale również z kredytów w ogóle, rachunków bankowych, instrumentów płatniczych czy chociażby słynnych kryptowalut. Z tego względu nie jest wskazane tworzenie nowych wydziałów za każdym razem gdy pojawi się problem z przeciążeniem sądu, ale stworzenie w sądach wydziałów, które będą rozpoznawać sprawy finansowe konsumentów i jednoosobowych przedsiębiorców. Wydziały takie mogły by pojawić się w sądach rejonowych i okręgowych (co pozwoliłoby na w miarę równomierne rozłożenie spraw i zmniejszyłoby ryzyko przeciążenia sądów). W wydziale orzekaliby sędziowie posiadający wiedzę w zakresie prawa finansowego (w tym bankowego), praw konsumenckich.
Wierzę, że w niedalekiej przyszłości takie rozwiązanie będzie możliwe.