Pomoc dla Ukrainy. Możesz zapłacić niższy podatek PIT lub CIT

Niektóre darowizny przekazane w związku z wojną w Ukrainie można odliczyć w zeznaniu podatkowym. MF zapowiada też korzystną zmianą dla pomagających firm.

Pomoc dla Ukrainy bądź dla uchodźców uciekających przed wojną można odliczyć na podstawie ulgi na darowiznę, znanej w polskim prawie podatkowym od lat. Korzystamy z niej na koniec roku, rozliczając PIT w przypadku osób fizycznych lub CIT w przypadku osób prawnych. Odliczenia dokonuje się od dochodu, co oznacza, że pomniejszamy w ten sposób podstawą, od jakiej obliczany jest podatek.

Ulga na darowiznę

Najbardziej popularne jest odliczenie darowizn pieniężnych lub rzeczowych na cele pożytku publicznego. Przepisy pozwalają odliczyć je do wysokości 6 proc. dochodu w PIT i do 10 proc. dochodu w CIT. Aby z tej możliwości skorzystać, w rocznym zeznaniu podatkowym należy wskazać kwotę przekazanej darowizny, kwotę dokonanego odliczenia oraz dane pozwalające na identyfikację obdarowanego.

Chodzi o darowizny przekazane organizacjom opisanym w ustawie o działalności pożytku publicznego (art. 3 ust. 2 i 3). To m.in. różnego rodzaju stowarzyszenia i fundacje, a nie np. jednostki sektora finansów publicznych czy osoby fizyczne. Taka organizacja nie musi mieć formalnego statusu organizacji pożytku publicznego (OPP), który uprawnia do otrzymywania 1% podatku.

Musi to być natomiast organizacja polska bądź mająca siedzibę w innym państwie należącym do Unii Europejskiej lub do Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Nie ma więc możliwości, by odliczyć darowizny przekazane organizacji działającej wyłącznie w Ukrainie.

Wspomniana ustawa o działalności pożytku publicznego wymienia katalog celów, na które może być przeznaczana odliczana od dochodu darowizna (art. 4). Lista jest dość szeroka. Widnieje na niej m.in. „pomoc ofiarom katastrof, klęsk żywiołowych, konfliktów zbrojnych i wojen w kraju i za granicą”.

Oczywiście, organy skarbowe mogą zażądać od podatnika dowodu przekazania darowizny. W przypadku pieniędzy, będzie to dowód wpłaty na konto obdarowanej organizacji. Jeśli chcemy odliczyć pomoc rzeczową, należy legitymować się dowodem, z którego wynikają dane identyfikujące darczyńcę oraz wartość przekazanej darowizny wraz z oświadczeniem obdarowanego o jej przyjęciu.

Za kwotę darowizny niepieniężnej uważa się wartość towaru brutto (wraz z VAT). W przypadku VAT-owców będzie to wartość towaru wraz z VAT w części przekraczającej kwotę podatku naliczonego, którą podatnik ma prawo odliczyć zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług.

Pamiętajmy też, że limity 6%/10% dotyczą różnego typu darowizn łącznie. Na przykład osoba fizyczna, która pomoże Ukrainie, ale ponadto będzie chciała odliczyć ulgę na krew, darowiznę dla innej organizacji pożytku publicznego oraz wpłaty na cele kultu religijnego, może skorzystać z odliczenia z tytułu wszystkich tych darowizn łącznie do wysokości 6% swojego dochodu.

A jeśli chcemy obdarować konkretną osobę?

Jeżeli chcemy wspomóc konkretną osobę z Ukrainy, podarowanych jej bezpośrednio pieniędzy lub przedmiotów nie możemy odliczyć w zeznaniu podatkowym. Możemy natomiast odliczyć darowiznę przekazaną np. fundacji ze wskazaniem, by pomoc trafiała do konkretnego podopiecznego (darowizna z poleceniem). Wówczas formalnie obdarowanym będzie bowiem organizacja, a nie osoba fizyczna korzystająca z jej pomocy.

Warto odnotować, że Ministerstwo Finansów zapowiada zmiany przepisów dla uchodźców z Ukrainy, którzy otrzymają w Polsce pomoc. Nie będą musieli płacić z tego tytułu podatku PIT ani też podatku od darowizn.

Koszty uzyskania przychodów dla firm

W artkule „Darowizny dla Ukraińców: Większy problem z kosztami niż z odliczeniem” Dziennik Gazeta Prawna zwrócił uwagę, że co do zasady darowizny pieniężne lub rzeczowe nie są dla darczyńcy kosztem uzyskania przychodu na gruncie ustaw o PIT i CIT. Ministerstwo Finansów zapowiada zmiany w tym zakresie.

„Pomoc osobom dotkniętym działaniami wojennymi na Ukrainie przekazywana jest również przez firmy. W związku z tym umożliwimy zaliczanie takiej pomocy, niesionej za pośrednictwem szerokiego spectrum organizacji, do kosztów uzyskania przychodów” – mówi cytowany w komunikacie wiceminister finansów Artur Soboń.

Resort zapowiada zmiany w ustawach o PIT i CIT, które pozwolą zaliczyć do kosztów wydatki na wytworzenie lub nabycie rzeczy i praw będących przedmiotem darowizny na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych w Ukrainie. Przepisy mają dotyczyć kosztów poniesionych w okresie od 24 lutego do 31 grudnia 2022 r., na darowizny przekazane:

- organizacjom pozarządowym (również z Ukrainy),

- jednostkom samorządu terytorialnego,

- Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych,

- podmiotom wykonującym działalność leczniczą oraz z zakresu ratownictwa medycznego na terytorium Polski i Ukrainy.

„Kosztem uzyskania przychodów będą również koszty poniesione z tytułu nieodpłatnych świadczeń, a więc np. darmowej pomocy medycznej na rzecz organizacji pozarządowych. Skorzystają na tym przedsiębiorcy (lekarze, weterynarze), którzy w ramach swojej działalności chcą pomagać i oferować swoje usługi za darmo obywatelom Ukrainy” – zapowiada Ministerstwo Finansów.

Darowizny zaliczone do kosztów uzyskania przychodów nie mogą być natomiast drugi raz odliczone w ramach ulgi na darowiznę.