Jeżeli pracodawca opłaci zaległe składki ZUS za pracowników lub zleceniobiorców, to u jednych i drugich powstanie przychód. Firma nie musi pobierać z tego tytułu zaliczki na PIT tylko wtedy, jeżeli nie współpracuje już z daną osobą – wyjaśnił dyrektor KIS.
Dodał, że w takiej sytuacji byłemu pracownikowi lub zleceniodawcy trzeba tylko wystawić PIT-11.
Taka wykładnia oznacza, że fiskus nadal widzi przychód tam, gdzie zdaniem sądów administracyjnych go nie ma. Dowodem sądowej wykładni są liczne wyroki, z których wynika, że w takich przypadkach przychód w ogóle nie powstaje, niezależnie od tego, czy pracownik jest nadal zatrudniony w firmie, która opłaciła zaległe składki.
Korekta po kontroli ZUS
Z wnioskiem o interpretację wystąpiła spółka AO, która zawarła umowy zlecenia z tymi samymi pracownikami co inna firma A. Po kontroli Zakład Ubezpieczeń Społecznych stwierdził, że w rzeczywistości w obu przypadkach umowy zostały zawarte na rzecz jednego pracodawcy. Dlatego ZUS nakazał firmie A wyzerować wynagrodzenia, a zapłacone kwoty doliczyć do wynagrodzeń wypłaconych przez spółkę AO i naliczyć od tej umowy składki na ubezpieczenia społeczne.
Podobnie było w przypadku pracowników zatrudnionych w spółce AO na umowę o pracę, którzy w firmie A mieli wykonywać zlecenie. ZUS nakazał wyzerować w firmie A kwoty wynagrodzeń z tytułu umów zlecenia, a następnie doliczyć je do umów o pracę i odprowadzić składki na ubezpieczenie społeczne.
W obu sytuacjach zostały sporządzone korekty, a spółka AO zapłaciła zaległe składki z własnych środków – zarówno w części pokrywanej przez pracodawcę, jak i w części finansowanej przez ubezpieczonych.
Spółka uważała, że w związku z tym w tej drugiej części powstanie u pracowników i zleceniobiorców przychód do opodatkowania. Była zdania, że dotyczy to zarówno osób, które nadal współpracują z firmą, jak i tych, których nie łączy już z nią żaden stosunek prawny. Chciała się tylko upewnić co do słuszności swojego stanowiska.
Fiskus uważa, że przychód jest…
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej je potwierdził. Wyjaśnił, że jeżeli płatnik uregulował składki na ubezpieczenie społeczne za obecnych pracowników lub zleceniobiorców w części, w której powinny one być pokryte z ich dochodu, a nie zostały przez nich zwrócone, to dla:
■ pracowników jest to przychód ze stosunku pracy (art. 12 ust. 1 ustawy o PIT),
■ zleceniobiorców jest to przychód z działalności wykonywanej osobiście (art. 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 13 pkt 8 ustawy o PIT).
Dyrektor KIS uzasadnił to tym, że pracodawca, kosztem swego majątku, wykonuje zobowiązanie, które powinno być sfinansowane z pieniędzy pracowników i zleceniobiorców.
Wyjaśnił zarazem, że w przypadku byłych pracowników lub zleceniobiorców, którzy nie zwrócili płatnikowi zapłaconych za nich składek, przychód należy kwalifikować do innych źródeł (art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy o PIT), z tym że na płatniku nie ciąży obowiązek poboru zaliczki na podatek. Płatnik, czyli były pracodawca (były zleceniodawca), musi jedynie wystawić tym osobom informację PIT-11 za rok, w którym faktycznie zapłacił za nich składki do ZUS (zgodnie z art. 42a ustawy o PIT).
…a sądy, że nie ma
Innego zdania są sądy administracyjne. Według nich w ogóle nie powstaje przychód z tytułu uregulowania przez pracodawcę zaległych składek ZUS. Pracodawca, regulując zaległe składki, wykonuje bowiem ciążący na nim obowiązek wykonania zaległego zobowiązania. Nie można tego – zdaniem sądów – utożsamiać z wykonaniem obowiązku za kogoś innego, tj. za pracownika, zleceniobiorcę lub byłego pracownika (bądź zleceniobiorcę).
Tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny m.in. w wyroku z 27 kwietnia 2021 r. (sygn. akt II FSK 3179/19).
Sąd zwrócił też uwagę na to, że w związku ze złym naliczeniem składki zatrudniony otrzymał mniejsze wynagrodzenie. Składki na ubezpieczenie społeczne odliczane są bowiem od podstawy opodatkowania PIT. Konsekwencją niepobrania przez płatnika we właściwym czasie składek było pobranie zaliczki na PIT w wyższej wysokości niż należna, gdyby płatnik wcześniej prawidłowo uwzględnił składki – wskazał sąd kasacyjny.
Podobnie NSA orzekł w wyrokach: z 27 kwietnia 2021 r. (sygn. akt II FSK 2810/19), z 5 lutego 2021 r. (sygn. akt II FSK 2573/18), z 6 sierpnia 2019 r. (sygn. akt II FSK 2971/17), z 5 kwietnia 2019 r. (sygn. akt II FSK 1311/17), z 21 marca 2019 r. (sygn. akt II FSK 972/17), z 19 marca 2019 r. (sygn. akt II FSK 864/17).
Interpretacja indywidualna dyrektora KIS z 14 września 2021 r., sygn. 0113-KDIPT2-3.4011.508.2021.3.MS
