Wszystko zaczęło się w 1873 r., kiedy to uruchomiono pierwszą fabrykę fajansu we Włocławku. Wówczas zaczęto produkować talerze, misy, zestawy pojemników kuchennych, serwisy śniadaniowe oraz obiadowe, a także dużą gamę galanterii fajansowej. Nieliczne produkty ozdabiano wielobarwnymi motywami kwiatowymi, czyniąc z przedmiotów użytkowych dzieła sztuki. Po drugiej wojnie światowej fabryka wznowiła produkcję ręcznie wytwarzanego i malowanego fajansu. W latach siedemdziesiątych zaś nastała moda na tzw. „Włocławki”, czyli oryginalne wyroby o niepowtarzalnych wzorach, projektowanych przez artystów plastyków. Organizowane wtedy konkursy dla malarek były okazją do wykazania nieprzeciętnych umiejętności i uzdolnień artystycznych oraz dawały możliwość wykonywania autorskich projektów. W ten sposób powstała najbogatsza w kraju kolekcja dekoracji wyrobów fajansowych. Pamiętamy dawne wzory w „kobalcie”, „brązie” czy „purpurze”, które zachwycały wszystkich. Głębokie reformy gospodarcze dokonane na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych oraz wielki kryzys polskiej gospodarki spowodowały, że w 1990 roku fabryka zaprzestała wytwarzać fajans. Rok później została zamknięta.
Dziesięć lat po zaniechaniu produkcji fajansu we Włocławku, z inicjatywy Jerzego i Ewy Szanowskich, byłych pracowników „Włocławskich Zakładów Ceramiki Stołowej”, rozpoczęto budowę nowej fabryki fajansu na terenie dawnej cegielni przy ul. Falbanka 28. Organizacja zakładu trwała do 2002 r., kiedy to rozpoczęto produkcję fajansu. Zatrudnienie byłych pracowników dawnej fabryki, a w szczególności malarek: Wiesławy Kaczorowskiej, Danuty Paszkiewicz, Joanny Rymkiewicz, Joanny Leszczyńskiej dawało gwarancję autentyczności wyrobów. Potrafiły one wiernie oddać charakter fajansów produkowanych przed laty.
Początkowo asortyment wytwarzanych form opierał się głównie na zachowanych dawnych wzornikach, a ich wypał odbywał się tylko w jednym piecu. Rosnący popyt na tradycyjne wyroby fajansowe pozwolił na uruchomienie kolejnych trzech pieców. Aktualnie fabryka jest w stanie wytworzyć kilkaset kolorowych „włocławków” tygodniowo.
Podstawę obecnej produkcji fajansu stanowią ręcznie formowane i zdobione tradycyjnymi metodami ludowymi naczynia stołowe, kuchenne i dekoracyjne. W zakładzie wykonywane są również gadżety reklamowe, puchary, wazony, na których umieszczane są dekoracje indywidualne według potrzeb klienta: napisy, dedykacje okolicznościowe, znaki firmowe, itp.
Oferta „Fabryki Fajansu Włocławek” jest bardzo zróżnicowana i obejmuje ponad 300 wzorów, jednak priorytetem pozostaje odwoływanie się do tradycji włocławskiego fajansu – odtwarzanie cenionych form i kontynuacja stylu malowania.
Właściciele i pracownicy obserwują od kilku lat nieprzerwany wzrost zainteresowania fajansem. Duża część produkcji trafia na rynki zagraniczne, w tym do USA, gdzie istnieje przedstawicielstwo firmy. Wielu młodych ludzi, ze szkół i przedszkoli, zwiedza fabrykę, co przekłada się na duże zainteresowanie produkcją, wykończeniem, a w przyszłości może zaowocować pracą w tym zawodzie. Jak każda specjalistyczna firma, tak i Fabryka Fajansu, boryka się z problemem braku wyspecjalizowane kadry. Tym bardziej, że cały proces produkcyjny wykonywany jest ręcznie, przy niewielkim współudziale maszyn. W dzisiejszym, zautomatyzowanym świecie, zasługuje to na uznanie, a dzięki ręcznej pracy uzyskuje się najwyższą jakość i niepowtarzalny charakter. Właściciel chętnie wspiera również osoby, które posiadają stare, fajansowe wyroby (często mające po kilkadziesiąt lat) i pomaga im w odtworzeniu bądź też naprawie zepsutych, potłuczonych elementów. Często jest to jedyna droga do tego, by fajansowy serwis obiadowy, tudzież inne piękne dzieła mogły w dalszym ciągu cieszyć oko właścicieli i służyć w codziennym życiu, tak jak to robiły przez wiele lat.
Tomasz Popławski
Zapraszamy do skorzystania z oferty Fabryki Fajansu: www.fajans.com.pl