Co zrobić, aby bliscy po naszej śmierci mieli od razu dostęp do zgromadzonych przez nas środków i nie musieli czekać na postępowanie spadkowe? Jaki jest limit środków, które możemy rozdysponować przez zapis bankowy? Co należy zrobić, aby bank je wypłacił? Te kwestie w rozmowie z Gazetą Prawną wyjaśnia Agnieszka Wachnicka, wiceprezes ZBP.
Ewa Karbowicz: Na czym polega zapis bankowy?
Agnieszka Wachnicka: Zapis bankowy to dyspozycja na wypadek śmierci, czyli możliwość zadysponowania środkami, które posiadacz ma na rachunku bankowym, na rzecz konkretnej osoby. Zapisu bankowego możemy dokonać na rzecz członków rodziny. Ustawa podaje, którzy krewni wchodzą w skład najbliższych osób. Są to: małżonek/małżonka oraz dzieci, wnuki, prawnuki (zstępni), a także rodzice, dziadkowie, pradziadkowie (wstępni) albo rodzeństwo zmarłego.
Jeśli osoba, na rzecz której chcielibyśmy dokonać zapisu, nie należy do tego kręgu, zapis będzie bezskuteczny.
W jaki sposób zapis bankowy może pomóc naszym bliskim?
AW: Korzyści płynące z zapisu bankowego są bardzo istotne, ponieważ zapis na wypadek śmierci tak naprawdę wyłącza te środki, które są zapisane w postępowaniu spadkowym z masy spadkowej. To oznacza, że osoba, na rzecz której dokonano zapisu bankowego, po śmierci posiadacza tego rachunku czy też lokaty może zgłosić się do banku, okazać swój dowód osobisty i po weryfikacji zostaną jej wypłacone środki z rachunku zmarłego bliskiego.
Przykład
Mam jedno dziecko, które zgodnie z ustawą dziedziczy po mnie całość majątku. Jednak moją wolą jest dokonanie zapisu bankowego na rzecz mojego brata. W takiej sytuacji dziecko nie dziedziczy tych środków, które są objęte zapisem bankowym, a brat, mimo że nie jest bezpośrednim spadkobiercą, może zgłosić się do banku i zażądać wypłacenia środków w określonej wysokości, które są objęte zapisem bankowym. Bank ma obowiązek wypłacić mu środki.
Czy jest limit środków, które możemy ująć w zapisie bankowym?
AW: Tak, zapis bankowy jest limitowany kwotowo. To dwudziestokrotność przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, czyli dzisiaj wynosi około 160 tys. zł. Limit dotyczy wszystkich banków. Suma wszystkich rachunków we wszystkich bankach nie może przekroczyć 160 tys. zł. Ta zasada ma na celu ochronę spadkobierców, żeby nie omijać przepisów o postępowaniu spadkowym i nie rozdysponować wszystkich środków.
Czy podczas wydania dyspozycji zapisu bankowego, możemy zaznaczyć, kto ile proc. kwoty ma otrzymać?
Dokonując zapisu na wypadek śmierci, można określić, w jakich proporcjach komu mają być wypłacone środki. W przypadku gdy całość jest objęta zapisem, czyli powiedzmy te 160 tys. zł., to mogę złożyć dyspozycję: Osobie A proszę wypłacić 60 proc., a osobie B 40 proc.
Przykład
Jeśli złożyliśmy zapis bankowy na dwie osoby po 50 proc., to po naszej śmierci mogą one wypłacić po 80 tys. z naszego konta (lub kilku kont, ale suma wypłat obu osób nie może przekroczyć 160 tys.).
/>
Czy można dowolnie zmieniać osoby wskazane w zapisie bankowym?
AW: Tak, można w każdej chwili zmienić osoby wskazane w zapisie bankowym, można odwoływać dyspozycje itd. Jednak warto zaznaczyć, że tutaj działa zasada: późniejsze dyspozycje mają pierwszeństwo.
Przykładowo, jeśli ustanowiliśmy zapis na rzecz osoby A i zmieniliśmy na rzecz osoby B, a kwota przekroczyła wartość środków zgromadzonych na koncie, to osoba, na rzecz której później został ustanowiony zapis, będzie otrzymywała wypłaty jako pierwsza.
Kiedy bank powiadomi osoby, które zostały ujęte w zapisie, o wydaniu dyspozycji?
AW: Jeśli bank poweźmie informację o tym, że posiadacz rachunku zmarł, wówczas ma obowiązek niezwłocznie powiadomić osobę objętą dyspozycją na wypadek śmierci o możliwości wypłacenia środków objętych dyspozycją.
Natomiast często zdarza się, że te osoby wiedzą, że na ich rzecz została ustanowiona dyspozycja na wypadek śmierci bliskich, i same zgłaszają się do banków.