Podlasie na weekend: 7 miejsc wartych zobaczenia

1 Podlasie

Historyczne Podlasie obejmuje centralną i południową część województwa podlaskiego, północny wschód i północ województwa lubelskiego oraz wschodni skrawek województwa mazowieckiego.

Klimat w porównaniu z innymi regionami Polski jest bardziej surowy, a Suwałki, są nazywane „polskim biegunem zimna”. Jest on pod silnym wpływem mas powietrza kontynentalnego; średnia roczna temperatura powietrza poniżej 7 °C, w części północno-wschodniej poniżej 6,5 °C. Jest to jeden z chłodniejszych obszarów w kraju.

2 Białystok

Wizytówką serca Podlasia, czyli Białegostoku jest pałac. A dokładniej Pałac Branickich, czyli jedna z najlepiej zachowanych rezydencji magnackich epoki saskiej na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej w stylu późnobarokowym określany mianem „Wersalu Podlasia” oraz „Wersalem Północy”. Początki pałacu sięgają XVI wieku. Murowany zamek w stylu gotycko-renesansowym został zbudowany przez królewskiego architekta Hioba Bretfusa, znanego z budowy Zamku Dolnego w Wilnie, dworu królewskiego w Knyszynie, oraz modernizacji i rozbudowy Starego Zamku w Kamieńcu Podolskim czy zamku w Tykocinie. Kompletnie przebudowany w stylu późnobarokowym przez trzech architektów: Tylmana z Gameren, Jana Zygmunta Deybela i Jakuba Fontanę. Pałac został zniszczony w 1944, odbudowany w latach 1946-1960. Od końca II wojny światowej mieściła się w nim Akademia Medyczna (obecnie Uniwersytet Medyczny w Białymstoku).

Na zdjęciu ogrody wokół Pałacu Branickich w Białymstoku.

3 Biebrza

Biebrza to prawy dopływ Narwi. Długość: ok. 165 km. Biebrza ma swoje źródła na południe od Nowego Dworu na Podlasiu, uchodzi do Narwi ok. 3 km od Wizny. Poprzez Kanał Augustowski łączy się z Niemnem.

Na całej długości rzeka płynie pradoliną Biebrzy, która ma największą w Polsce pojemność retencyjną (porównywalną do pojemności największych w kraju zbiorników wodnych). W czasie wiosennych roztopów rzeka tworzy rozległe rozlewiska.

4 Tatarzy

W okresie międzywojennym w granicach Polski żyło ok. 5,5 tysiąca Tatarów (województwo wileńskie, nowogródzkie i białostockie).

Tatarzy zachowali odrębność wyznaniową, tradycję pochodzenia i obyczaje, działał Związek Kulturalno-Oświatowy Tatarów RP, Tatarskie Muzeum Narodowe w Wilnie, Tatarskie Archiwum Narodowe. W czasie II wojny światowej Tatarzy ponieśli dotkliwe straty, szczególnie wśród inteligencji.

Po wojnie w granicach Polski pozostały dwie wsie tatarskie w dzisiejszym województwie podlaskim (Bohoniki i Kruszyniany), ponadto Tatarzy żyją rozproszeni w Gdańsku, Białymstoku, Warszawie i Gorzowie Wielkopolskim.

Na zdjęciu drewniany meczet tatarski z XVIII wieku w Kruszynianach.

5 Wieś podlaska

Aż do XX wieku na podlaskiej wsi, a często także w małych miastach, dominowało budownictwo drewniane, dzięki czemu wykształcił się tu charakterystyczny sposób zdobienia domów.

Chata chłopa pańszczyźnianego składała się zazwyczaj z jednej tylko izby, komory i sieni. Wnętrze izby bielone było wapnem. Komora stanowiła rodzaj magazynu, trzymano w niej żywność. Chaty średniozamożnych i zamożnych gospodarzy również były drewniane, miały jednak więcej izb mieszkalnych. Mogło być ich trzy (trojak), rzadziej – cztery (czworak), bardzo rzadko – pięć.

Ozdoby i ornamenty domostw na Podlasiu były wycinane na deskach, które następnie malowano kontrastującym względem ścian kolorem i przybijano do drzwi, okien, szczytów, ganków, naroży i okapów. Podlaski styl zdobienia drewnianych domów zaczął zanikać po II wojnie światowej na skutek rozpowszechnienia budownictwa murowanego i stopniowego wyludniania wsi, a jego kres przypadł na lata siedemdziesiąte XX wieku.

6 Sejny

Na północnych rubieżach Polski, tuż przy granicy z Litwą leży małe miasteczko Sejny. Wśród wielu ciekawych miejsc zobaczyć tu warto kaplicę św. Agaty, klasztor Dominikanów z XVII w., bazylikę, ratusz z połowy XIX wieku oraz synagogę. Szczególnie zabudowa i układ urbanistyczny miasta oraz kamienice w centrum to miejsce, które zachowało w sobie ślady minionych wieków. A tuż obok, za polsko-litewską granicą zaczyna się Wileńszczyzna.

Na zdjęciu kościół i dawny klasztor dominikanów w Sejnach.