Indeks oraz legitymacja - to zestaw startowy każdego studenta. Gdy korzysta z komercyjnej oferty uczelni, musi jeszcze podpisać umowę. UOKiK wyjaśnia, jakie edukacyjne postanowienia są niedozwolone.

W przypadku opóźnienia wpłaty, uczelnia obciąża studenta odsetkami w wysokości 12% opłaty miesięcznej za każdy miesiąc zwłoki (poz. 3044); W okresie wakacyjnym tj. za lipiec, sierpień, wrzesień student uiszcza niepełne czesne w wysokości 75% pełnej stawki miesięcznej (poz. 1921); Notoryczne nieusprawiedliwione nieobecności ucznia na zajęciach spowodują skreślenie z listy przy obowiązku opłaty czesnego za trwający semestr (poz. 850); Wysokość czesnego może się zmienić. Zmiana nie może następować częściej niż raz w semestrze (poz. 1286). To niektóre z 203 postanowień dotyczących edukacji wpisanych do Rejestru klauzul niedozwolonych. Obecność postanowienia w tym spisie oznacza, że żaden przedsiębiorca nie może go stosować. Dotyczy to m.in. szkół prywatnych i publicznych, placówek organizujących kursy językowe, na prawo jazdy czy przygotowujące do egzaminów.

Najnowsze decyzje Prezes UOKiK pokazują, że prawa kursantów nie zawsze są przestrzegane. Interesy konsumentów, stosując postanowienia niedozwolone, naruszyli: Wyższa Szkoła Bankowa w Toruniu (kara 89 564 zł), Wyższa Szkoła Społeczno-Ekonomiczna w Gdańsku (zobowiązanie do zmiany praktyk) oraz Instytut Terapii Gestalt Oddział Krakowski Stowarzyszenia Psychologów Praktyków w Krakowie (kara 4 843 zł). Wszystkie szkoły stosowały postanowienia, które dawały im prawo do niezwracania pobranych od kursantów opłat w przypadku np. rezygnacji z nauki, przerwania szkolenia. Decyzja wobec WSB w Toruniu nie jest ostateczna - przedsiębiorca odwołał się do sądu. Z tej możliwości nie skorzystali WSSE w Gdańsku oraz ITGOKSPP w Krakowie.

Przed podpisaniem kontraktu należy go bardzo uważnie przeczytać. Warto zwrócić uwagę na postanowienia:

Dowolna zmiana czesnego

Szkoła, organizator kursu mają prawo podnieść czesne, ale nie mogą robić tego dowolnie. Każdy uczestnik kursu musi mieć możliwość oceny oferty szkoły oraz oszacowania czy w przyszłości będzie w stanie ponieść koszty nauki. Dlatego podwyżki mogą następować tylko z ważnych przyczyn. Maksymalna kwota o jaką może wzrosnąć kurs oraz częstotliwość powinny zostać określone w umowie. Postanowienia lakonicznie informujące o możliwości zmiany czesnego są niedozwolone.

Ponadto, każda zmiana opłat jest zmianą istotnych warunków umowy, dlatego wzorzec umowny z nowymi stawkami powinien zostać doręczony konsumentowi. Gdy uczeń nie zgadza się na podwyżkę, ma prawo odstąpić od kontraktu, a uczelnia może pobrać opłaty odpowiadające zajęciom, w których uczestniczył konsument albo opłatom, które poniosła w związku z organizacją kursu. Niedozwolone są też postanowienia nieprzyznające prawa odstąpienia od umowy, gdy zmieniają się jej istotne warunki - cena, liczba zajęć, lektorzy itp.

Rezygnacja a opłaty

Dotkliwymi postanowieniami są te, które przewidują obowiązek zapłaty czesnego, gdy uczeń odstąpi od umowy czy zrezygnuje z oferty. W takich sytuacjach szkoła ma prawo zatrzymać część wynagrodzenia za zajęcia wykorzystane przez słuchacza, a nie za te, które odbędą się w przyszłości. Ponadto, uzasadnione jest też potrącanie kosztów poniesionych przez szkołę w związku z organizacją kursu. Zatem niedozwolone jest zastrzeganie, że rezygnacja oznacza kontynuowanie wpłat, czy ich niezwracanie.

Odsetki za opóźnienie

Szczegółowo sankcje finansowe za opóźnienie w zapłacie czesnego określa zawarty ze szkołą kontrakt. Zgodnie z prawem, przedsiębiorcy należy się odpowiednia rekompensata w postaci albo ustawowych odsetek, albo określonej w umowie, niewygórowanej opłaty. Odsetki maksymalnie mogą wynieść czterokrotność wysokości stopy kredytu lombardowego NBP - obecnie 25 proc. w skali roku. Wyższe są niedozwolone. Warto podkreślić, że niedozwolone są postanowienia dające prawo do pobierania zarówno odsetek jak i opłat za opóźnienie w zapłacie.

Kursanci, którzy mają wątpliwości czy umowa oferowana przez szkołę nie narusza prawa mogą zwrócić się o bezpłatną poradę do miejskiego lub powiatowego rzecznika konsumentów lub zadzwonić pod bezpłatny numer infolinii 800 007 707. Porady udzielane są także w oddziałach Federacji Konsumentów. Warto także zapoznać się z Rejestrem klauzul niedozwolonych.