W szpitalnym oddziale ratunkowym udzielane są świadczenia opieki zdrowotnej osobom, które znajdują się w stanie nagłego zagrożenia. Polegają one na wstępnej diagnostyce oraz podjęciu leczenia w zakresie niezbędnym dla stabilizacji funkcji życiowych tych osób.
Takie oddziały nie są organizowane we wszystkich szpitalach, lecz tylko w tych, które spełniają wymogi określone przez ministra zdrowia w rozporządzeniu z 3 listopada 2011 r. w sprawie szpitalnego oddziału ratunkowego. Szpital powinien mieć co najmniej oddział chirurgii ogólnej, z częścią urazową, a gdy leczą się w nim również dzieci – to także oddział chirurgii dziecięcej. Oprócz tego musi mieć również oddział chorób wewnętrznych, a dodatkowo jeszcze pediatrii, gdy udziela świadczeń zdrowotnych dla dzieci. Niezbędny jest też oddział anestezjologii i intensywnej terapii oraz pracownia diagnostyki obrazowej.
Rozporządzenie określa również wymogi dotyczące zasobów kadrowych. Oddział musi mieć ordynatora (lekarza kierującego oddziałem), pielęgniarkę oddziałową (która jest pielęgniarką systemu), a także lekarzy i pielęgniarki (lub ratowników medycznych), w takiej liczbie, która zapewni prawidłowe jego funkcjonowanie. Z pośród nich przynajmniej jeden lekarz systemu powinien stale przebywać na oddziale.

Dojazdy i wejścia

Oddział ratunkowy powinien znajdować się na poziomie wejścia dla pieszych i podjazdu specjalistycznych środków transportu sanitarnego. Jego lokalizacja musi przewidywać bezkolizyjny dojazd specjalistycznych środków transportu sanitarnego. Zarówno wejście dla pieszych, jak i podjazd powinny być przystosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych.
Wymagane jest też zapewnienie łatwej komunikacji z oddziałem anestezjologii i intensywnej terapii, zespołem operacyjnym, pracownią diagnostyki obrazowej i węzłem wewnątrzszpitalnej komunikacji pionowej. Oddział musi posiadać własne bezkolizyjne trakty komunikacyjne, niezależne od ogólnodostępnych traktów szpitalnych. Bezpośrednio przy wejściu dla pieszych i podjeździe specjalistycznych środków transportu sanitarnego do oddziału powinien się znajdować obszar segregacji medycznej, rejestracji i przyjęć.
Oddział obejmuje też obszary: resuscytacyjno-zabiegowy, wstępnej intensywnej terapii, terapii natychmiastowej, obserwacji, konsultacyjny, stacjonowania zespołów ratownictwa medycznego i zaplecza administracyjno-gospodarczego. Każdy z nich musi mieć przynajmniej minimalne wyposażenie wskazane przez ministra zdrowia w rozporządzeniu. Na przykład oddział terapii natychmiastowej powinien mieć dwie sale: zabiegową i opatrunków gipsowych. Natomiast wyposażenie sali zabiegowej to: stół zabiegowy z lampą operacyjną, aparat do znieczulania z wyposażeniem stanowiska i zestawem monitorującym, co najmniej dwa gniazda poboru tlenu, powietrza i próżni oraz co najmniej osiem gniazd poboru energii elektrycznej.

18 baz śmigłowcowych Służby Ratownictwa Medycznego jest w Polsce

Z kolei obszar obserwacji musi mieć co najmniej cztery stanowiska wyposażone w wyroby medyczne i produkty lecznicze, które umożliwiają m.in. monitorowanie rytmu serca i oddechu, temperatury powierzchniowej i głębokiej oraz nasycenia tlenowego hemoglobiny, a także nieinwazyjne monitorowanie ciśnienia tętniczego. Oprócz tego muszą też umożliwiać stosowanie biernej tlenoterapii i prowadzenie infuzji dożylnych.

Własne lądowisko

Szpitalne oddziały ratunkowe mają też własne lądowiska, z drogą dojazdową, która prowadzi do miejsca lądowania śmigłowca dowożącego pacjentów. Lądowanie i start odbywają się na płaskiej poziomej niepylącej nawierzchni, która nie może być pokryta piaskiem, żwirem, kamieniami lub innym luźnym materiałem. Powierzchnia powinna być utwardzona albo trawiasta o kształcie kwadratu lub koła.
Nie mogą znajdować się na niej żadne przeszkody. Lądowisko wyposażone jest w integralny system oświetlenia obejmujący światła strefy przyziemia oraz strefy podejścia do lądowania: startu, światła podejścia, wskaźnik kierunku wiatru ze światłem białym, światła przeszkodowe, lampę identyfikacyjną lądowiska, świetlne systemy wspomagające określenie kierunku i kąta podejścia do lądowania.
Podstawa prawna
Rozporządzenie ministra zdrowia z 3 listopada 2011 r. w sprawie szpitalnego oddziału ratunkowego (Dz.U. nr 237, poz. 1420).