Darowizna i testament to czynności prawne, które mogą skutkować przekazaniem majątku na inną osobę. Radca prawny Justyna Gruszka-Jeleń zwraca uwagę, że testamentu nie można nazwać umową, bo jest to oświadczenie woli rozporządzającego majątkiem na wypadek jego śmierci. Umowa darowizny zaś jest zawierana za życia darującego. Kiedy warto wybrać darowiznę, a w jakiej sytuacji testament będzie najlepszym rozwiązaniem? Prawniczka i mediatorka Justyna Gruszka-Jeleń odpowiada na pytania serwisu Gazetaprawna.pl.

Co jest celem umowy darowizny i przekazania testamentu?

Testament i darowizna mają ten sam cel – nieodpłatne rozporządzenie majątkiem, zatem darowizna jest umową nieodpłatną. Tak samo testament to oświadczenie woli, które może stanowić nieodpłatne przekazanie majątku.

Testament a darowizna: Jakie są różnice?

Różnice między obiema formami przekazania majątku dotyczą następujących kwestii:

  • Umowa darowizny daje skutek natychmiastowy. Testament może się ziścić dopiero po śmierci spadkodawcy.

Podstawowa różnica między darowizną a testamentem jest taka, że przy umowie darowizny rozporządzenie majątkiem następuje w chwili jej dokonania. Natomiast skutki zapisów zawartych w testamencie mają miejsce tylko po śmierci testora, czyli osoby, która go sporządziła.

Gdy zastanawiamy się, co będzie dla nas korzystniejsze: umowa darowizny czy testament, w pierwszej kolejności warto zadać sobie pytanie: Chcemy natychmiast dokonać przekazania majątku za pomocą darowizny czy zapisać swój dobytek w testamencie, aby spadkobiorcy otrzymali go dopiero po naszej śmierci?

  • Testament może zawierać dodatkowe zapisy, np. przekazanie majątku pod pewnymi warunkami:

Testament może zawierać zapisy na rzecz innych osób lub polecenia, które muszą być spełnione przez osobę przyjmującą majątek na podstawie testamentu. Przykładowo, można zamieścić zapis, że dana nieruchomość czy też dane prawo może przejść na spadkobiercę dopiero po upływie jakiegoś czasu lub po podjęciu przez niego określonych działań, np. ukończeniu studiów, zrezygnowaniu z jakiejś działalności itp. Przedmiotem testamentu mogą być zarówno ruchomości, nieruchomości, ale też prawa, czyli może to być przekazane przedsiębiorstwo.

Przykład

Rodzice Anny przekazali jej dom i gospodarstwo w testamencie. Zawarli jednak warunek, że Anna, która jest jedyną spadkobierczynią, przyjmując nieruchomości na własność, musi zapewnić opiekę nad babcią do końca jej życia i utrzymać przekazane gospodarstwo przez kolejnych 10 lat po śmierci spadkodawców.

Przykład obrazuje sytuację, w której spadkobierca zawarł swoją wolę przekazania majątku pod warunkiem wypełnienia obowiązków wobec osób trzecich.

  • Testament można odwołać w każdym czasie przed śmiercią:

Testator może odwołać lub zmienić testament w każdej chwili. Natomiast w przypadku umowy darowizny są pewne warunki, które trzeba spełnić, by można było to zrobić. I nie jest to łatwe.

Dużo łatwiej jest zmienić testament niż umowę darowizny.

  • Testator za życia może cały czas swobodnie dysponować przedmiotami, które wskazał w testamencie:

Może zdecydować się na zmianę osoby, na rzecz której ma nastąpić przekazanie praw i rzeczy, a także zmniejszyć lub zwiększyć zakres swojej woli. Np. pewne przedmioty może sprzedać czy też darować, a co do reszty może podtrzymać testament.

Darowizna i testament. Jakie są koszty przekazania majątku?

Co do kosztów, między testamentem a umową darowizny nie ma większych różnic. Obie formy przekazania majątku nie są obarczone podatkiem ze spadków i darowizn.

Ważne

Jeśli darowizna lub testament dotyczą przekazania nieruchomości, w obu przypadkach wymagane jest ich sporządzenie w ramach aktu notarialnego. W sytuacji gdy nie jest przekazywana nieruchomość, nie ma takiego obowiązku.

Koszt aktu notarialnego zawiera taksę notarialną, czyli opłatę za czynności notariusza (uzależnioną od wartości przekazywanej w testamencie lub darowiźnie rzeczy), podatek VAT od taksy i opłatę związaną z odbiorem wypisów aktu oraz ewentualne opłaty sądowe, jeśli istnieje obowiązek jej pobrania. Pozostałe koszty różnią się w zależności od tego, czy jest potrzeba dokonania wzmianki w księgach wieczystych.

Przykład

Przybliżone opłaty związanie z przekazaniem w akcie notarialnym mieszkania o wartości 1 mln zł w testamencie to:

• taksa notarialna: 4770 zł + podatek VAT proc.

• opłata za sporządzenie testamentu: od 50 zł do 200 zł

Darowizna i testament a przekazanie nieruchomości. O czym warto pamiętać? [PODSUMOWANIE]

Mimo że testament można sporządzić również ustnie, dla kwestii dowodowych znacznie lepsza jest forma pisemna. W przypadku gdy chcemy przekazać nieruchomość, trzeba to zrobić w formie aktu notarialnego. Przed podjęciem decyzji, co wybrać: darowiznę czy testament, warto odpowiedzieć sobie na pytania:

  • Kiedy wolimy, aby bliscy przejęli nasz majątek – za naszego życia czy po śmierci? Jakie są plusy i minusy przekazania im darowizny w chwili obecnej, a jakie przy sporządzeniu testamentu i obdarowania bliskich majątkiem po naszej śmierci?;
  • Czy posiadamy nieruchomości, które chcemy przekazać? Jeśli tak, musimy zaplanować wizytę u notariusza;
  • Jaką formę testamentu wybieramy: pisemną czy ustną? Pisemna jest lepsza w związku z kwestiami dowodowymi;
  • Czy wartość darowizny lub majątku przekazywanego w testamencie wykracza poza kwotę 30 tys. zł? Jeśli tak, obdarowana osoba musi pamiętać, by zgłosić darowiznę lub spadek w urzędzie skarbowym w terminie do 6 miesięcy od ich otrzymania, by nie płacić podatku.

Ważne

Najbliższe osoby (tj. małżonka, krewni zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha) są zwolnione z obowiązku płacenia podatku od kwoty uzyskanej tytułem darowizny czy spadkobrania na podstawie testamentu, pod warunkiem zgłoszenia tego faktu w urzędzie skarbowym.