Subskrybuj nas na Youtube
ZUS zmniejszy świadczenia przyznane za okres, w którym ubezpieczony otrzymywał wsparcie z pomocy społecznej. Dokona tego z urzędu nawet bez zgody zainteresowanego.
Zasady dokonywania potrąceń z wypłacanych przez ZUS świadczeń określa ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ustawa emerytalna). Zgodnie z ogólną regułą ze świadczeń pieniężnych określonych w ustawie po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki i innych należności z tytułu podatku podlegają potrąceniu określone w ustawie należności. Ustawodawca szczegółowo określa kolejność dokonywanych potrąceń oraz ich wysokość. Do takich potrąceń należą wypłacone za ten sam okres, za który przyznano emeryturę lub rentę, świadczenia z opieki społecznej.
Potrącenia ograniczone
Świadczenia z ubezpieczeń społecznych wypłaca się, poczynając od dnia powstania do nich prawa, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję. Najczęściej więc emerytura jest przyznawana za pewien okres wsteczny, a nie na bieżąco już od miesiąca, w którym ZUS otrzymał wniosek w tej sprawie. Okres ten może być bardzo długi, szczególnie wtedy, gdy ubezpieczony otrzymał świadczenie dopiero na mocy wyroku sądu. Gdy przed nabyciem tego prawa pobierał on np. zasiłki (stały lub okresowy) wypłacane z pomocy społecznej, kwota przyznanej za ten sam okres emerytury lub renty ulega pomniejszeniu o wysokość wypłaconych zasiłków. ZUS nie potrąci jednak więcej niż 25 proc. miesięcznego świadczenia.
Ustawodawca wprowadza również maksymalny poziom potrąceń i egzekucji. Przy potrącaniu należności z pomocy społecznej emerytury i renty nie można zmniejszyć poniżej 60 proc. kwoty najniższej emerytury lub renty. Kwoty wolne od potrąceń ustala się wraz ze wszystkimi wzrostami, zwiększeniami, dodatkami oraz innymi świadczeniami wypłacanymi wraz z emeryturą lub rentą, z wyłączeniem świadczeń rodzinnych oraz dodatku dla sierot zupełnych, dodatku pielęgnacyjnego i dodatku weterana poszkodowanego.
Podwójne przepisy
Zapisy w ustawie emerytalnej korespondują z przepisami ustawy o pomocy społecznej. Stosownie do art. 99 ust. 1 tej ustawy osobie, której przyznano emeryturę lub rentę za okres, za który wypłacono zasiłek stały lub zasiłek okresowy, ZUS oraz inne organy rentowe wypłacają to świadczenie pomniejszone o kwotę odpowiadającą wysokości wypłaconych za ten okres zasiłków i przekazują te środki na rachunek bankowy właściwego ośrodka pomocy społecznej. Kwota pomniejszenia nie może być wyższa niż przyznana za ten okres kwota emerytury lub renty. W przypadku zasiłku okresowego przyznanego rodzinie świadczenie pomniejsza się o część kwoty przypadającą na tę osobę, której przyznano emeryturę lub rentę.
Oznacza to, że przepis ten ma bezwzględnie obowiązujący charakter i ZUS musi dokonać potrącenia. W pewnych sytuacjach do zwrotu środków otrzymanych z pomocy społecznej będzie zobowiązany sam ubezpieczony, jeśli nie zrobił tego organ rentowy. W takim przypadku ani organ pomocy społecznej, który wypłacił zasiłek stały lub okresowy, ani ZUS nie może go zwolnić od obowiązku zwrotu zasiłku.
Takie stanowisko wynika m.in. z wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z 16 października 2013 r., sygn. akt II SA/Sz 731/13. Podobny pogląd prezentują również sądy powszechne. W wyroku z 2 kwietnia 2009 r., sygn. akt III AUa 43/09, Sąd Apelacyjny w Warszawie uznał, że świadczeniobiorca jest zobowiązany do zwrotu zasiłków stałych lub okresowych, jeżeli pobierał je w okresie, w którym przyznano mu rentę lub emeryturę. Zgoda świadczeniobiorcy na dokonywanie potrąceń nienależnie wypłaconych zasiłków nie jest wymagana, a podstawą potrąceń jest art. 99 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej.
Podstawa prawna
Art. 139 ust. 1 pkt 8, art. 140 ust. 1 pkt 3, art. 140 ust. 1 pkt 2 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121).
Art. 99 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 182 ze zm.).
