Od 1 stycznia 2026 r. w Polsce zacznie obowiązywać nowy system klas energetycznych budynków, który ma ułatwić porównywanie ich efektywności i przyspieszyć proces transformacji budownictwa.

Nowe klasy energetyczne i świadectwa od 2026 r. - wymagania dla domów ekologicznych

Skala obejmie siedem poziomów, od A+ (budynki dodatnioenergetyczne) po G (najniższa efektywność). Domy w najwyższej klasie A+ będą wytwarzały więcej energii, niż zużywają, np. dzięki fotowoltaice czy pompom ciepła, natomiast obiekty z dolnych klas będą wymagały modernizacji. Klasy będą przypisywane na podstawie świadectw charakterystyki energetycznej, które przejdą gruntowną zmianę. Oprócz wskaźnika energii pierwotnej (EP) pojawią się w nich także wartości energii dostarczonej (ED), udział odnawialnych źródeł oraz emisje CO2.

Każdy budynek sprzedawany, wynajmowany czy oddawany do użytkowania będzie musiał mieć aktualne świadectwo energetyczne z wyraźnie wskazaną klasą od A+ do G. Zmiana ta ma zwiększyć świadomość inwestorów i nabywców, ale także wywrzeć presję na właścicielach starszych domów, by podejmowali działania termomodernizacyjne. Według szacunków Ministerstwa Rozwoju i Technologii w Polsce aż 75 proc. budynków jednorodzinnych ma dziś bardzo niską efektywność energetyczną. Wprowadzony system klas ma więc nie tylko porządkować rynek, ale i motywować do inwestycji w izolację, wymianę źródeł ciepła i montaż OZE, tak aby w perspektywie kilku lat większość nowych domów osiągała standard klasy A lub A+.

Unijne dyrektywy EPBD. Obowiązki i terminy dla właścicieli budynków oraz inwestorów

Dyrektywa o charakterystyce energetycznej budynków (EPBD) w zaktualizowanej wersji z 2024 r. wyznacza nowy kierunek rozwoju budownictwa w całej Unii Europejskiej. Zgodnie z jej zapisami, od 2028 r. wszystkie nowe budynki publiczne, a od 2030 r. wszystkie nowe budynki mieszkalne muszą być zeroemisyjne (ZEB – Zero Emission Buildings). W Polsce dodatkowo od końca 2026 r. wchodzą w życie zmienione Warunki Techniczne (WT 2026), które wprowadzają m.in. wymóg instalowania systemów solarnych w budynkach użyteczności publicznej i niemieszkalnych o powierzchni powyżej 250 m kw.

Do maja 2026 r. każde państwo członkowskie ma obowiązek wdrożenia dyrektywy EPBD do prawa krajowego i opracowania szczegółowych regulacji. Wsparciem dla administracji ma być tzw. guidance package Komisji Europejskiej. Jest to zestaw wytycznych dotyczących paszportów renowacji, minimalnych standardów energetycznych, instalacji solarnych czy cyfrowych certyfikatów budynków. EPBD przewiduje też zakaz montażu nowych kotłów na paliwa kopalne od 2035 r., a już od 2025 r. wycofywanie dopłat do ich zakupu. Dla właścicieli domów i inwestorów oznacza to konieczność strategicznego planowania inwestycji. Budowa czy modernizacja nieruchomości będzie musiała być zgodna z unijnymi normami, a brak dostosowania może oznaczać niższą wartość rynkową lub trudności w sprzedaży czy wynajmie budynku.

Jakie będą dopłaty i jak będzie wyglądało wsparcie finansowe dla domów ekologicznych?

Właściciele i inwestorzy planujący budowę lub modernizację domu w 2026 r. będą mogli liczyć na szerokie wsparcie finansowe zarówno z programów unijnych, jak i krajowych. Kluczową rolę odegrają Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat i Środowisko (FEnIKS) oraz środki z Krajowego Planu Odbudowy, które wspierają termomodernizacje, instalacje fotowoltaiczne, pompy ciepła i magazyny energii. Dodatkowo wciąż dostępne będą środki z funduszy norweskich i EOG, a także lokalnych programów wojewódzkich funduszy ochrony środowiska. Budowa domu w klasie energetycznej A lub A+ będzie więc mogła zostać częściowo sfinansowana z grantów i dopłat, co znacząco skróci czas zwrotu z inwestycji i obniży koszty początkowe.

Do tego dochodzą dobrze znane programy krajowe, takie jak „Mój Prąd”, wspierający instalacje PV z możliwością dofinansowania do nawet 50 proc. kosztów, czy „Czyste Powietrze”, które oferuje dotacje i preferencyjne pożyczki na wymianę źródeł ciepła i termomodernizację budynków jednorodzinnych. Coraz większe znaczenie mają także premie termomodernizacyjne i premie remontowe z Funduszu Termomodernizacji i Remontów, które można łączyć z innymi formami wsparcia. Unia Europejska kładzie nacisk na osiąganie co najmniej 30 proc. oszczędności energii pierwotnej w przypadku renowacji, co będzie warunkiem uzyskania części grantów.

Jakie znaczenie dla inwestorów i przyszłych właścicieli będą miały wymogi energetyczne od 2026 roku?

Dostosowanie domu do nowych wymogów energetycznych od 2026 r. ma kluczowe znaczenie zarówno dla inwestorów, jak i przyszłych właścicieli. Budynek spełniający standardy klasy A lub A+ nie tylko generuje niższe rachunki za energię, ale staje się też bardziej atrakcyjny na rynku nieruchomości. Inwestorzy, którzy już dziś planują budowę domów ekologicznych, minimalizują ryzyko kosztownych modernizacji w przyszłości i zyskują przewagę konkurencyjną w segmencie nowoczesnych, energooszczędnych nieruchomości.

Dla przyszłych właścicieli domów ekologicznych oznacza to przede wszystkim komfort i oszczędności w codziennym użytkowaniu. Domy zaprojektowane zgodnie z wymogami UE i krajowymi standardami WT 2026 są cieplejsze zimą, chłodniejsze latem, a jednocześnie mniej obciążają budżet domowy dzięki niższemu zużyciu energii. W perspektywie kilku lat takie decyzje mogą też ochronić przed rosnącymi cenami energii i dodatkowo zwiększyć wartość nieruchomości w świetle rosnącej świadomości ekologicznej kupujących.