Prawo do równego traktowania i zakaz dyskryminacji

Zgodnie z prawem w Polsce każdemu dziecku i młodzieży przysługuje prawo do edukacji wolnej od dyskryminacji. Oznacza to, że dzieci i młodzież muszą być równo traktowani, niezależnie od płci, wieku, pochodzenia, wyznania, orientacji seksualnej, niepełnosprawności czy innych cech osobistych. Dyskryminacja w szkolnictwie może przyjmować różne formy:

  • bezpośrednią – np. odmowę przyjęcia do przedszkola z powodu pochodzenia etnicznego,
  • pośrednią – np. wymaganie określonego wzrostu na zajęciach sportowych,
  • molestowanie lub wykluczenie – np. obraźliwe komentarze związane z religią lub orientacją seksualną.

Prawo do równego traktowania w szkołach

Zakaz dyskryminacji w edukacji wynika przede wszystkim z postanowień zawartych w Konstytucji, ustawie Prawo oświatowe oraz w aktach prawa międzynarodowego, np. w Konwencji o prawach dziecka. W preambule drugiego z wymienionych aktów ustawodawca podkreślił, że „szkoła winna zapewnić każdemu uczniowi warunki niezbędne do jego rozwoju, przygotować go do wypełniania obowiązków rodzinnych i obywatelskich w oparciu o zasady solidarności, demokracji, tolerancji, sprawiedliwości i wolności”.

Zakaz dyskryminacji w edukacji

Szkoła ma zapewnić wszystkim równość w edukacji. Nikt nie może być wykluczony lub traktowany gorzej z powodu posiadanych cech osobistych. Zakaz dyskryminacji obejmuje wszystkie poziomy nauczania – od przedszkoli po szkoły wyższe. Uczniowie mają mieć nie tylko równy dostęp do zajęć i materiałów edukacyjnych, ale także do możliwości uczestnictwa w życiu szkolnym i akademickim, programów dodatkowych, nagród oraz stypendiów.

Ochrona przed dyskryminacją w szkolnictwie

Jakie kroki może podjąć uczeń lub rodzic dziecka doświadczającego dyskryminacji w szkole? Pierwszym krokiem jest zgłoszenie problemu wychowawcy lub nauczycielowi odpowiedzialnemu za przedmiot, w trakcie zajęć którego doszło do dyskryminacji. O sytuacji można również powiadomić dyrektora szkoły.

- W przypadku naruszenia praw ucznia rodzice mogą zgłosić sprawę do właściwego kuratorium oświaty, bowiem to kurator oświaty sprawuje nadzór pedagogiczny nad działalnością szkoły, a ponadto wyciągać konsekwencje cywilne, w drodze ochrony naruszonych dobę osobistych dziecka, bądź karne, o ile zachowanie nauczycieli czy innych pracowników szkoły spełnia znamiona przestępstwa – mówi Julia Jurczuk-Macek, adwokat prowadząca własną kancelarię.