W myśl art. 6k ust. 4a ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (dalej: u.c.p.g.) „rada gminy, w drodze uchwały, zwalnia w części z opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi właścicieli nieruchomości zabudowanych budynkami mieszkalnymi jednorodzinnymi kompostujących bioodpady stanowiące odpady komunalne w kompostowniku przydomowym, proporcjonalnie do zmniejszenia kosztów gospodarowania odpadami komunalnymi z gospodarstw domowych”.

Zatem z przepisu wynika, że warunkiem częściowego zwolnienia jest:

  • posiadanie kompostownika przydomowego i
  • kompostowanie w nim bioodpadów.

Czy jednak rada gminy może uzależnić częściowe zwolnienie z opłat od dodatkowych warunków, np. selektywnego zbierania pozostałych odpadów?

Co postanowił ustawodawca w sprawie ulgi za kompostownik

Artykuł 6k ust. 4a i 4b u.c.p.g. obowiązują od 6 września 2019 r. Przepisy te zostały dodane na podstawie nowelizacji z 19 lipca 2019 r. Z uzasadnienia załączonego do projektu tej ustawy wynika, że celem zmian było stworzenie zachęty ekonomicznej dla właścicieli nieruchomości, aby korzystali z kompostowników przydomowych. Miało to w przyszłości obniżyć koszty gospodarowania odpadami ponoszone przez gminy.

Ważne

Dodanie art. 6k ust. 4a u.c.p.g. miało umożliwić gminom obniżenie części opłaty za gospodarowanie odpadami właścicielom nieruchomości, którzy kompostują bioodpady we własnym zakresie. Wysokość tej ulgi powinna być proporcjonalna do tego, o ile zmniejszają się koszty gospodarowania odpadami z gospodarstw domowych.

Ustawodawca nie wyjaśnił jednak, w jaki sposób rada gminy ma wyliczać tę proporcjonalność. Nie wskazał żadnej konkretnej metody ani w uzasadnieniu projektu ustawy, ani w jej treści. Wprowadził jedynie ogólną zasadę, że ulga musi być proporcjonalna do zmniejszenia kosztów, ale nie określił sposobu jej obliczania. Ustawodawca pozostawił więc radom gmin sporą swobodę. Mogą same ustalić wzór lub sposób kalkulacji – pod warunkiem, że wybrana metoda rzeczywiście odzwierciedla proporcję między ulgą a zmniejszeniem kosztów gospodarowania odpadami w gminie.

Dodatkowo w myśl art. 6k ust. 4 u.c.p.g., jeśli właściciel nieruchomości zgłosił posiadanie kompostownika i kompostowanie bioodpadów, a w rzeczywistości:

  • nie ma kompostownika,
  • nie kompostuje bioodpadów, albo
  • nie pozwala wójtowi, burmistrzowi, prezydentowi miasta lub osobie upoważnionej na oględziny nieruchomości, które mają potwierdzić prawdziwość zgłoszenia,
  • wówczas organ wydaje decyzję o utracie prawa do zwolnienia, o którym mowa w art. 6k ust. 4a.

Stanowisko WSA

W praktyce są przyjmowane uchwały, które przewidują dodatkowe warunki częściowego zwolnienia z opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. I taka uchwała została właśnie uznana za nieprawidłową przez WSA w Gliwicach w wyroku z 23 października 2025 r. (sygn. akt I SA/Gl 981/25). Sąd rozpatrywał sytuację, w której jedna z gmin przyjęła częściowe zwolnienie z opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi od właścicieli nieruchomości zabudowanych budynkami mieszkalnymi jednorodzinnymi kompostującymi bioodpady w kompostowniku przydomowym, przy czym zwolnienie to wprowadziła od opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi zbieranymi w sposób selektywny. Ostatecznie WSA w Gliwicach stwierdził nieważność uchwały w tym zakresie.

Zdaniem tego sądu art. 6k ust. 4a u.c.p.g. nie określa warunków wstępnych ani zasadniczych do skorzystania ze zwolnienia z opłat w nim określonych. Prawo do zwolnienia uzależnione jest w istocie od:

  • obowiązywania stosownej uchwały rady gminy oraz
  • wypełnienia warunków ustawowych, takich jak posiadanie statusu właściciela nieruchomości zabudowanych budynkami mieszkalnymi jednorodzinnymi oraz
  • kompostowania bioodpadów stanowiących odpady komunalne w kompostowniku przydomowym.

Sąd zauważył też, że ustawa określa natomiast w art. 4k ust. 4b u.c.p.g. warunki utraty prawa do zwolnienia. Powyższe doprowadziło WSA do wniosku, że warunek kontrolowanej uchwały wykracza poza granice delegacji ustawowej wyznaczone treścią art. 6k ust. 4a u.c.p.g. Uzależnia bowiem prawo do częściowego zwolnienia z opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi od selektywnej zbiórki odpadów, a takiego warunku nie przewiduje u.c.p.g. ©℗

Podstawa prawna

art. 6k ust. 4a i 4b, art. 4k ust. 4b ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 733)

ustawa z 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1579)