Jeśli sąd powszechny powinien sformułować pytanie prawne na rozprawie, uczynienie tego na posiedzeniu niejawnym musi skutkować decyzją Sądu Najwyższego o odmowie podjęcia uchwały. Wynika tak z orzeczenia SN.
Sprawa dotyczyła odmowy dokonania czynności notarialnej. Zasady postępowania regulowała w tej kwestii ustawa – Prawo o notariacie (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1796 ze zm.). Zgodnie z jej art. 83 par. 1 na odmowę osoba zainteresowana może wnieść zażalenie do sądu okręgowego właściwego ze względu na siedzibę kancelarii notariusza. Tak też stało się w przedmiotowej sprawie. Rzecz w tym, że art. 83 par. 1b określa, że sąd rozpoznaje zażalenie na rozprawie, stosując odpowiednio przepisy kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu nieprocesowym. Sąd Okręgowy w Sieradzu, do którego trafiło zażalenie, dostrzegł jednak poważną wątpliwość, którą przełożył na pytanie prawne do SN. Ale zagadnienie sformułował na posiedzeniu niejawnym, a nie na rozprawie.
Sędziowie SN stanęli więc przed dylematem: czy udzielić odpowiedzi na dobrze uargumentowane stanowisko sądu okręgowego, czy też, ze względu na błąd pytającego, odmówić podjęcia uchwały?
Ranking sądów w Polsce: Gdzie najdłużej czeka się na wyrok, gdzie rosną zaległości?
Ranking sądów w Polsce: Gdzie najdłużej czeka się na wyrok, gdzie rosną zaległości?

Zobacz również
Uznano, że konieczne jest to drugie. Jak wyjaśniono w ustnych motywach orzeczenia, decyzja sądu okręgowego doprowadziła do pozbawienia skarżącego jego praw. Mógłby przecież chcieć wypowiedzieć się co do kształtu formułowanego pytania prawnego. Miał też prawo przekonywać sąd, że uważa to za bezcelowe. Swych uprawnień, wskutek obradowania na posiedzeniu niejawnym, został jednak pozbawiony. A to – zdaniem SN – błąd, którego nie sposób zbagatelizować. Musi więc skutkować odmową podjęcia uchwały. Co nie znaczy, że sąd pytający nie może swojego pytania powtórzyć, już we właściwym trybie.
Choć w tej sprawie jest to mało prawdopodobne. Sieradzki sąd dążył bowiem do ustalenia, czy do zbycia nieruchomości rolnej, nabytej na podstawie kodeksu postępowania cywilnego o egzekucji z nieruchomości, wszczętej przed 30 kwietnia 2016 r., ale zakończonej przysądzeniem własności po tej dacie (związanej z nowelizacją), stosuje się ograniczenie wynikające z art. 2b ust. 1 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 2052 ze zm.). Była to przez wiele miesięcy jedna z poważniejszych wątpliwości dotyczących prawa rolnego. Ale SN w sierpniu 2017 r. już udzielił odpowiedzi na to pytanie. I wskazał, że ograniczeń się nie stosuje (sygn. akt III CZP 35/17).
SN w 2016 r. i w pierwszej połowie 2017 r. rozpoznał 231 zagadnień prawnych. Odpowiedzi na pytania formułowane przez sądy powszechne pomagają w ujednoliceniu linii orzeczniczej.
ORZECZNICTWO
Postanowienie Sądu Najwyższego z 19 października 2017 r., sygn. akt III CZP 51/17. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia