Zmiany w Karcie nauczyciela i dyscyplinarkach. Projekt MEN skierowano do konsultacji

Na początku czerwca resort edukacji poinformował, że w najbliższym czasie skieruje do konsultacji społecznych projekt nowelizacji Karty nauczyciela, który będzie odpowiedzią na oczekiwania środowisk oświatowych.

W uchwalonej w czerwcu ub.r. nowelizacji zapisano m.in., że dyrektor w ciągu trzech dni musi powiadomić rzecznika dyscyplinarnego nauczycieli, jeśli jego zdaniem doszło do "czynu naruszającego prawa i dobro dziecka". Przepis ten posłowie wprowadzili na wniosek rzecznika praw dziecka.

Zdaniem wszystkich związków zawodowych zrzeszających nauczycieli niedookreślenie w ustawie, co należy rozumieć przez "dobro dziecka", powoduje, że nie wiadomo, czy za jakieś przewinienie dyrektor może nałożyć – tak jak było wcześniej – karę porządkową, czy też nie i musi od razu złożyć zawiadomienie do rzecznika dyscyplinarnego. W efekcie – jak sygnalizowali – dyrektorzy prewencyjnie wszystkie sprawy zgłaszają do rzecznika dyscyplinarnego. Zwracali też uwagę na to, że trzy dni to zbyt krótki czas dla dyrektora na podjęcie decyzji, czy zgłosić daną sprawę do rzecznika dyscyplinarnego.

W styczniu i lutym tego roku temat postępowań dyscyplinarnych wobec nauczycieli był przedmiotem dyskusji zespołu ds. statusu zawodowego pracowników oświaty, w którego skład wchodzą przedstawiciele rządu, związków zawodowych zrzeszających nauczycieli i korporacji samorządowych.

Po drugim spotkaniu dotyczącym tej kwestii minister edukacji narodowej Dariusz Piontkowski poinformował, że strony uznały, że potrzebna jest szybka nowelizacja części zapisów dotyczących postępowań dyscyplinarnych, zwłaszcza czasu na zgłoszenie sprawy do rzecznika dyscyplinarnego. Jednocześnie wskazał, że duża część przepisów wymaga głębszego namysłu, dlatego ustalono, że powinno to znaleźć się w dużej nowelizacji ustawy.

W uzasadnieniu do projektu skierowanego we wtorek do konsultacji można przeczytać m.in., że z danych przekazanych przez rzeczników dyscyplinarnych przy wojewodach wynika, że w 2019 r. w porównaniu z 2018 r., nastąpił wzrost liczby zawiadomień kierowanych do rzeczników dyscyplinarnych w sprawie uchybienia godności zawodu lub obowiązkom nauczyciela, w tym popełnienia czynu naruszającego prawa i dobro dziecka, w przypadku których podjęto decyzję o niewszczynaniu postępowania wyjaśniającego.

Jak czytamy, w 2018 r. liczba wszystkich zawiadomień dotyczących uchybienia godności zawodu lub obowiązkom nauczyciela wynosiła 728, a w 2019 r. – 1020, jednocześnie liczba zawiadomień dokonanych przez dyrektorów szkół dotyczących uchybienia godności zawodu lub obowiązkom nauczyciela, w przypadku których podjęto decyzję o niewszczynaniu postępowania wyjaśniającego w 2018 r., wyniosła 65, a w 2019 r. – 167.

Dlatego – jak tłumaczy resort edukacji – w projekcie zaproponowano wydłużenie do 14 dni czasu na zawiadomienie rzecznika dyscyplinarnego o podejrzeniu popełnienia przez nauczyciela czynu naruszającego prawa i dobro dziecka, a także doprecyzowanie, że o podejrzeniu popełnieniu takiego czynu nie zawiadamia się rzecznika dyscyplinarnego, jeżeli okoliczności bezspornie wskazują, że nie doszło do popełnienia takiego czynu.

W uzasadnieniu zaznaczono, że zmiana ta nie tylko została zaakceptowana przez związki zawodowe zrzeszające nauczycieli i organizacje jednostek samorządu terytorialnego, ale jest również wyjściem naprzeciw oczekiwaniom rzeczników dyscyplinarnych powołanych przy komisjach dyscyplinarnych pierwszych instancji.

W projekcie zaproponowano też zmiany dotyczące określenie terminu na złożenie wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego oraz zmianę dotycząca okresu, w którym może być wszczęte postępowanie dyscyplinarne.

Zaproponowano określenie maksymalnego terminu na złożenie przez rzecznika dyscyplinarnego wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego (wniosek ten będzie składany nie później niż w ciągu 4 miesięcy od wszczęcia postępowania wyjaśniającego).

Zaproponowano także uregulowanie kwestii dotyczących postępowania dyscyplinarnego. Nie będzie ono mogło być wszczęte po upływie 6 miesięcy od dnia powzięcia przez organ, przy którym działa komisja dyscyplinarna pierwszej instancji, wiadomości o popełnieniu czynu (z wyłączeniem czynów stanowiących przestępstwo) oraz uchyleniu przepisu, zgodnie z którym, jeżeli czyn narusza prawa i dobro dziecka, postępowanie dyscyplinarne może być wszczęte także po upływie 3 miesięcy od dnia powzięcia przez organ, przy którym działa komisja dyscyplinarna pierwszej instancji, wiadomości o popełnieniu czynu uchybiającego godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom, o których mowa w art. 6 ww. ustawy;

Zgodnie z projektem skróceniu ulegnie z 3 do 2 lat okres od popełnienia czynu, po którego upływie nie może być wszczęte postępowanie dyscyplinarne (z wyłączeniem czynów stanowiących przestępstwo).

W projekcie doprecyzowano przepisy dotyczących zawieszenia nauczyciela lub dyrektora szkoły w pełnieniu obowiązków. Chodzi – jak wyjaśnia MEN w uzasadnieniu – o zapobieżenie sytuacjom, gdy dyrektor szkoły lub organ prowadzący zawieszał odpowiednio nauczyciela albo nauczyciela pełniącego funkcję dyrektora szkoły w pełnieniu obowiązków również w przypadku, gdy waga popełnionego przez nich czynu była mało istotna i nie było celowe odsuwanie ich od pełnienia obowiązków, co znajdowało odzwierciedlenie we wnioskowanej przez rzecznika dyscyplinarnego karze nagany z ostrzeżeniem, a następnie komisja dyscyplinarna uchylała tę decyzję ze względu na zaistniałe okoliczności.

Zaproponowane zmiany w zakresie terminów przedawnienia odpowiedzialności dyscyplinarnej były przedstawione na posiedzeniu zespołu do spraw statusu zawodowego pracowników oświaty, podczas którego przedstawiciele związków zawodowych wskazywali na konieczność ich skrócenia.

W projekcie znalazły się tez zapisy nowelizujące inne ustawy: Prawo oświatowe i ustawę o systemie oświaty. Zaproponowano m.in. możliwości publikowania, w formie komunikatu dyrektora Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, listy jawnych zadań egzaminacyjnych z ustnej matury z języka polskiego, języka mniejszości narodowej, języka mniejszości etnicznej i języka regionalnego. Lista jawnych zadań egzaminacyjnych ma dotyczyć egzaminu maturalnego przeprowadzanego od roku szkolnego 2022/2023.

Pod koniec stycznia posłowie Lewicy złożyli w Sejmie projekt nowelizacji Karta nauczyciela, dotyczący postępowań dyscyplinarnych, przygotowany przez Związek Nauczycielstwa Polskiego. Zaproponowano w nim wydłużenie czasu na złożenie wniosku do rzecznika dyscyplinarnego tak, aby dyrektor szkoły miał czas na zbadanie sprawy.

Na początku marca komisje Edukacji, Nauki i Młodzieży oraz Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej opowiedziały się za odrzuceniem tego projektu. Wniosek o odrzucenie złożyli posłowie PiS, argumentując, że należy poczekać na zapowiedziany przez ministra edukacji projekt dotyczący postępowań dyscyplinarnych.