Subskrybuj nas na Youtube
Dariusz Piontkowski nie jest przeciwny zmianie regulacji dotyczących postępowania dyscyplinarnego wobec nauczycieli. Anna Zalewska, autorka kontrowersyjnego rozwiązania, mówi stanowcze „nie”.
/>
Dariusz Piontkowski, obecny minister edukacji narodowej, pod naciskiem urzędników, nauczycieli i związkowych działaczy zmienia przepisy, które podczas reformy oświatowej wprowadziła (mimo wielkiego oporu środowiska) jego poprzedniczka Anna Zalewska, a z niektórych nawet rezygnuje. W ubiegłym roku wycofał się z obligatoryjnego oceniania nauczycieli, a teraz chce złagodzić przepisy dotyczące postępowania dyscyplinarnego wobec nich. W efekcie rodzice i dzieci stracą wsparcie dyrektorów przy różnego typu konfliktach między nauczycielami a uczniami.
Nowe uregulowania
Zgodnie z art. 75 Karty nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2215 ze zm.) nauczyciele podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za uchybienie godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom, jakie są na nich nałożone. Zgodnie z tym przepisem – co do zasady – za uchybienia przeciwko porządkowi pracy (w rozumieniu art. 108 kodeksu pracy) wymierza się im kary porządkowe zgodnie z kodeksem pracy.
Od września 2019 r. do art. 75 dodano jednak ust. 2a. Przewiduje on, że wspomnianych kar porządkowych nie wymierza się za popełnienie czynu naruszającego prawa i dobro dziecka. O takim przypadku dyrektor szkoły zawiadamia rzecznika dyscyplinarnego nie później niż w ciągu trzech dni roboczych od powzięcia wiadomości o popełnieniu czynu. Jeśli taki czyn popełnił dyrektor, rzecznika zawiadamia organ prowadzący szkołę (np. gmina).
Idą zmiany?
Resort edukacji przyznaje, że nowy przepis wywołuje emocje – pojawiły się także postulaty znoszące całkowicie postępowanie dyscyplinarne i zachęty do tego, aby jeszcze mocniej je uregulować.
– Z pewnością przepis, który zakłada, że dyrektor w ciągu trzech dni musi powiadomić rzecznika dyscyplinarnego nauczycieli, jeśli jego zdaniem dobro dziecka zostało naruszone, wymaga zmiany. Szef szkoły powinien mieć więcej czasu, aby przyjrzeć się sytuacji i ją wyjaśnić, a nie działać pod presją czasu i odpowiedzialności – zapowiedział Dariusz Piontkowski w rozmowie z DGP opublikowanej 7 stycznia.
Szef MEN uważa, że dobrym rozwiązaniem jest chociażby wydłużenie trzydniowego terminu, bo z uwagi na krótki czas na reakcję zgłoszenia bywają dziś zwykłą nadgorliwością dyrektorów.
Niewykluczone jednak, że resort pod presją nauczycieli i związkowców całkowicie się wycofa z tego przepisu i ograniczy się do ewentualnego wymierzania kar porządkowych. Tak właśnie było wcześniej – np. nauczycielka jednego z warszawskich przedszkoli za odepchnięcie dziecka została ukarana naganą i obniżeniem na pewien czas dodatku motywacyjnego. Dziś dyrektor placówki nie może wymierzyć samodzielnie takiej kary. Może jedynie w ciągu trzech dni powiadomić o (domniemanym) przewinieniu nauczyciela właściwego miejscowo rzecznika dyscyplinarnego.
Coraz więcej zgłoszeń
Dariusz Piontkowski uważa, że nie powinno dochodzić do sytuacji, że nauczyciel, który się przejęzyczył lub zażartował, ma z tego tytułu postępowanie dyscyplinarne trwające wiele miesięcy.
– Większość spraw można rozwiązać w szkole, trzeba jednak poznać okoliczności wydarzenia – przekonywał w rozmowie z DGP. Minister przyznał też, że od wprowadzenia przepisu wzrosła liczba zgłoszeń od szefów placówek oświatowych.
Sonda DGP potwierdza jego słowa. Z jedną różnicą – z naszych informacji wynika, że większość spraw wcale nie dotyczy zwykłych dowcipów kierowanych przez nauczycieli w stronę uczniów.
– Od września 2019 r. do rzecznika dyscyplinarnego dla nauczycieli wpłynęło 76 wniosków, w tym 43 od dyrektorów szkół. W poprzednim całym roku szkolnym takich zgłoszeń było 47, w tym 13 od dyrektorów – wylicza Anna Kij, dyrektor wydziału jakości edukacji Kuratorium Oświaty w Katowicach.
Do mazowieckiego rzecznika wpłynęło w tym roku szkolnym 61 wniosków o wszczęcie postępowania wyjaśniającego. W tym samym czasie w poprzednim roku było ich o połowę mniej. Podobnie jest w woj. wielkopolskim. Tam liczba zawiadomień o popełnieniu przez nauczycieli przewinień dyscyplinarnych zwiększyła się z 28 do 47.
(Nie)błahe sprawy
– Większość, bo ok. 70 proc., prowadzonych postępowań dotyczy zarzutów mających związek z brakiem poszanowania godności osobistej uczniów. Pozostałe dotyczą nierzetelnego realizowania zadań związanych z powierzonym nauczycielowi stanowiskiem, w tym z brakiem zapewnienia uczniom bezpieczeństwa w czasie zajęć. Sporadycznie pojawiają się zarzuty związane z popełnieniem przestępstw przez nauczyciela lub mające źródło w jego niemoralnej postawie – wyjaśnia Krzysztof Marek Nowacki, warmińsko-mazurski kurator oświaty.
Rzecznicy dyscyplinarni wskazują, że większość zgłoszonych pod rządami nowych przepisów wniosków dotyczyła naruszenia przez nauczycieli praw i dobra dziecka. Precyzują, że zgłoszenia najczęściej mówią o podejrzeniach o naruszenie godności ucznia, takich jak obraźliwe sformułowania, wulgaryzmy, zwroty z podtekstem seksualnym – osobiście lub przez portale internetowe, naruszenie nietykalności ucznia, molestowanie seksualne.
Przy okazji tego typu doniesień pojawiły się także sprawy związane z konfliktami na linii nauczyciel – dyrektor i dyrektor – nauczyciel. Związkowcy najbardziej obawiali się właśnie tego, że przełożeni nauczycieli będą pod byle pretekstem nadużywać tego przepisu.
Z danych zebranych w poszczególnych województwach wynika, że nie wszystkie dotyczące takich zatargów zgłoszenia były bezzasadne.
– W tym roku szkolnym rzecznik wszczął 65 postępowań wyjaśniających. 24 z nich zakończyły się umorzeniem postępowania, a 26 wnioskiem o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego wobec nauczyciela. Pozostałe sprawy są jeszcze na etapie postępowania wyjaśniającego – potwierdza Jolanta Misiak, dyrektor wydziału pragmatyki zawodowej i analiz Kuratorium Oświaty w Lublinie.
Związki: głupia regulacja
– Ten przepis jest idiotyczny i trzeba go zlikwidować – przekonuje Sławomir Wittkowicz, przewodniczący branży nauki, oświaty i kultury w Forum Związków Zawodowych (FZZ).
Według niego rodzice uczniów z byle powodów piszą do dyrekcji skargi na nauczycieli, że naruszyli oni dobro ich dziecka, a dyrektor bezrefleksyjnie przysyła wszystkie pisma do rzecznika dyscyplinarnego. Obawia się, że jeśli nie prześle doniesienia dalej, narazi się na zarzut niedopełnienia obowiązków służbowych.
– Gdyby przepis miał zostać, z pewnością trzeba zdefiniować, co należy rozumieć przez pojęcie „dobro dziecka” – podkreśla szef FZZ.
Krok naprzód poszedł Związek Nauczycielstwa Polskiego (ZNP), który przygotował projekt nowelizacji tego przepisu. Zostanie on zgłoszony przez Lewicę.
– Trudno dyskutować z dyscyplinarkami, ale chcemy, aby wnioski przesyłane przez dyrektorów do rzeczników były wcześniej przeanalizowane pod względem ich zasadności, a dopiero wtedy (a nie w terminie zaledwie trzech dni) przesyłane dalej – mówi Krzysztof Baszczyński, wiceprezes ZNP.
Podkreśla, że parlamentarzyści powinni się niezwłocznie zająć tym przepisem i wskazać, kto powinien weryfikować zasadność takiego zgłoszenia.
Będzie opór
Plany resortu edukacji i związkowców może pokrzyżować Anna Zalewska, autorka zmian, która wciąż cieszy się dużym poparciem u Jarosława Kaczyńskiego, prezesa PiS.
– Wprowadzenie tego przepisu było przeze mnie długo analizowane. O jego pojawienie się wnioskowali m.in. rzecznik praw dziecka i stowarzyszenia rodziców. Ma on chronić dzieci i młodzież przed tzw. złym dotykiem – tłumaczy była minister edukacji narodowej, obecnie europosłanka.
Anna Zalewska deklaruje, że będzie bronić tego rozwiązania i interweniować u obecnego ministra edukacji, jeśli doszłoby do zmiany tego przepisu lub jego uchylenia.
– Jeśli nauczyciel jest niewinny, rzecznik dyscyplinarny umorzy postępowanie, a wtedy przecież nie ma żadnego śladu, że cokolwiek przeciw komukolwiek się toczyło – podkreśla.
Związkowcy są innego zdania. – Ostatnio prowadziłem sprawę, w której dopiero sąd uchylił decyzję resortowej komisji dyscyplinarnej. Ostatecznie wszystko zakończyło się umorzeniem, ale nauczyciel musiał się bronić przez dwa lata – mówi Sławomir Wittkowicz.
Uważa, że kontrowersyjny przepis przynosi więcej złego niż dobrego.
– Po bzdurnych oskarżeniach przeciwko nauczycielom, które są umarzane, rozpocznie się lawina pozwów cywilnych – uważa szef FZZ.
