Z uwagi na zmianę technologii produkcji wprowadzamy do stosowania substancję, która jest zaklasyfikowana jako rakotwórcza. Jakie obowiązki ciążą na nas w związku z tym?
Pracodawca, który wprowadza do stosowania substancję o działaniu rakotwórczym, powinien spełnić wymogi określone w przepisach działu X kodeksu pracy (dalej: k.p.) oraz w rozporządzeniu z 24 lipca 2012 r. dotyczącym substancji chemicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy.
W myśl art. 222 k.p. w razie zatrudniania pracownika w warunkach narażenia na działanie substancji chemicznych (ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych) o działaniu rakotwórczym lub mutagennym pracodawca jest zobowiązany zastępować je mniej szkodliwymi dla zdrowia lub stosować inne dostępne środki ograniczające stopień tego narażenia – przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. Ponadto przepis ten nakłada również na pracodawcę obowiązek rejestrowania wszystkich rodzajów prac w kontakcie z substancjami chemicznymi (ich mieszaninami, czynnikami lub procesami technologicznymi) o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, a także nakazuje prowadzić rejestr pracowników zatrudnionych przy tych pracach.
Z kolei rozporządzenie dotyczące substancji chemicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy wskazuje szczegółowe obowiązki pracodawcy, który zatrudnia pracowników w warunkach pracy, o jakich mowa powyżej. Określa ono m.in. sposób prowadzenia przez niego rejestru pracowników zatrudnionych przy pracach w narażeniu na działanie rakotwórcze, a także wzory dokumentów dotyczących narażenia pracowników na takie działanie oraz sposób ich przechowywania i przekazywania do podmiotów właściwych do rozpoznawania lub stwierdzania chorób zawodowych.
Wśród najistotniejszych obowiązków pracodawcy związanych z narażeniem pracowników na działanie substancji chemicznych o działaniu rakotwórczym można wymienić zwłaszcza:
- stosowanie materiałów i procesów technologicznych dopiero po uprzednim ustaleniu stopnia ich szkodliwości dla zdrowia pracowników i podjęciu odpowiednich środków profilaktycznych (art. 220 par. 1 k.p.),
- stosowanie substancji chemicznych wyłącznie oznakowanych w sposób widoczny, umożliwiający ich identyfikację (art. 221 par. 1 k.p.),
- stosowanie substancji niebezpiecznej dopiero po uwzględnieniu jej w aktualnym spisie tych substancji oraz posiadanie jej karty charakterystyki, a także przechowywanie jej w opakowaniu zabezpieczającym przed szkodliwym działaniem, pożarem lub wybuchem (art. 221 par. 2 k.p.),
- stosowanie substancji niebezpiecznej pod warunkiem podjęcia środków zapewniających pracownikom ochronę ich zdrowia i życia (art. 221 par. 3 k.p.),
- zapewnienie, aby prace, przy których istnieje możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego, były wykonywane przez co najmniej dwie osoby w celu zapewnienia asekuracji (art. 225 par. 1 k.p.),
- zapewnienie bezpośredniego nadzoru nad pracami z użyciem substancji niebezpiecznych, odpowiednich środków zabezpieczających (środki ochrony indywidualnej i zbiorowej) oraz instruktażu pracowników (par. 81 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, dalej: r.b.h.p.),
- zapewnienie odpowiedniego przechowywania ww. substancji – w miejscach i opakowaniach przeznaczonych do tego celu i odpowiednio oznakowanych (par. 93 ust. 1 r.b.h.p.).
Ponadto pracodawca na swój koszt powinien okresowo przeprowadzać pomiary stężeń substancji rakotwórczych w środowisku pracy oraz rejestrować i przechowywać wyniki badań i pomiarów, a także udostępniać je pracownikom (art. 227 par. 1 pkt 2 k.p.). Na podstawie otrzymanych wyników pracodawca powinien oceniać i dokumentować ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą (art. 226 k.p.).
Ważnym obowiązkiem jest też przekazywanie informacji o substancjach chemicznych (ich mieszaninach, czynnikach lub procesach technologicznych) o działaniu rakotwórczym lub mutagennym – powinny one trafiać do wojewódzkiego inspektora sanitarnego oraz okręgowego inspektora pracy niezwłocznie po rozpoczęciu działalności oraz corocznie w terminie do 15 stycznia.
!Pracodawca powinien przekazywać informacje o substancjach chemicznych o działaniu rakotwórczym do inspekcji sanitarnej i inspekcji pracy zaraz po rozpoczęciu działalności oraz co roku do 15 stycznia.
Podstawa prawna
Dział X ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).
Rozporządzenie ministra zdrowia z 24 lipca 2012 r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz.U. poz. 890 ze zm.).
Par. 81 ust. 1 pkt 1 i par. 93 ust. 1 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.).