Samorządy łatwiej wprowadzą nowe usługi w aplikacji mObywatel

Nowe usługi: możliwe wielostronne porozumienia, nie tylko z podmiotami publicznymi

Szczególne znaczenie dla organów administracji ma wprowadzenie nowego art. 3b w ustawie o aplikacji mObywatel (dalej: u.a.), który umożliwi udostępnianie usług innych niż te wprost określone w art. 3 ust. 1 ustawy, świadczonych przez podmioty publiczne lub podmioty niepubliczne, prowadzące rejestry publiczne, rejestry niepubliczne lub systemy teleinformatyczne.

Co do zasady działania takie będą oparte na porozumieniach właściwych w tych sprawach podmiotów z ministrem właściwym do spraw informatyzacji (czyli aktualnie z ministrem cyfryzacji). Przy czym jednocześnie wprowadzony tryb rozszerza możliwości integrowania aplikacji mObywatel z usługami innych podmiotów publicznych.

Obecnie kwestie te reguluje art. 15 u.a., który zakłada złożenie wniosku w tej sprawie do ministra właściwego do spraw informatyzacji. Ten zaś – po weryfikacji przedłożonego mu dokumentu – może wyrazić zgodę na świadczenie takiej zewnętrznej usługi w mObywatelu i zintegrować ją z omawianym systemem.

Uwaga! Po zmianach podmioty publiczne, w tym jednostki samorządu terytorialnego, będą mogły ustalić elastyczne formy współpracy, w tym zawrzeć formalne porozumienie na podstawie art. 16 ust. 9 u.a. z ministrem cyfryzacji, a nawet porozumienia o charakterze wielostronnym. W ramach tych porozumień strony mogą ustalić wzajemne obowiązki spoczywające na instytucjach związanych z wdrażaniem, pielęgnacją i również zabezpieczaniem wprowadzanych rozwiązań IT (nowy art. 3b u.a.). Będzie to stanowiło podstawę prawną dla podejmowanych działań i wydatkowania środków publicznych na te cele. Inaczej mówiąc: założeniem zmiany w art. 3b u.a. jest dopuszczenie różnych form porozumień administracyjnych (nie tylko dwustronnych, ale także wielostronnych) i innych prawnych form działania administracji.

Ważne! W aplikacji mObywatel będą mogły zostać udostępniane różne usługi, które nie są wymienione wprost w ustawie, świadczone zarówno przez podmioty publiczne (w tym gminy), jak i z udziałem podmiotów niepublicznych prowadzących rejestry lub systemy teleinformatyczne.

Jakie to mogą być usługi? Przykładowo już realizowany jest program pilotażowy, w ramach którego gminy testują możliwość uiszczania podatków i opłat lokalnych. Ale katalog możliwych lokalnych usług w aplikacji mObywatel wydaje się bardzo szeroki, np. rejestracja do przedszkoli, założenie karty do lokalnej biblioteki,

Wirtualny asystent

Sama aplikacja zyska wiele nowych narzędzi. Jedną z najważniejszych nowości jest wprowadzenie funkcji wirtualnego asystenta opartej na modelu sztucznej inteligencji(art. 3c ustawy). Pomoże on użytkownikom w nawigacji po aplikacji i usługach, odpowie na pytania, a nawet przygotuje pisma urzędowe.

„Chcesz wiedzieć, jak złożyć wniosek o dowód osobisty? Zapytaj Wirtualnego asystenta – wpisz swoje pytanie w okienku czatu, a on wskaże odpowiedni formularz i wyjaśni, co przygotować. (…) Wystarczy, że napiszesz: «Zgubiłem dowód – co robić?». Wirtualny asystent poprowadzi Cię krok po kroku. Co ważne, wskaże też źródło swojej odpowiedzi. Na tej podstawie będzie można dowiedzieć się więcej na zadany temat” – tak zapowiada funkcjonalność resort cyfryzacji.

Chatbot wykorzystywać będzie opracowany dla Ministerstwa Cyfryzacji (dalej: MC) duży model językowy (tzw. LLM) PLLuM, który ma charakter otwarty (udostępniany na otwartej licencji) i zorientowany na opracowanie obszernego i zróżnicowanego zbioru danych, oddającego złożoność języka polskiego.

To istotna zmiana. Dotychczasowe funkcjonalności dostępne w mObywatelu ograniczały możliwości dwustronnej interakcji między podmiotem korzystającym z elektronicznych usług dostępnych w tej aplikacji a podmiotami publicznymi odpowiedzialnymi za ich świadczenie. Wprowadzane zmiany legislacyjne pozwolą na otrzymywanie zwrotnie przez użytkownika aplikacji komunikatów dotyczących realizowanej przez niego usługi. Ta funkcja ma zwiększać poziom interakcji między osobą korzystającą z elektronicznych usług publicznych a obsługującym jej sprawę podmiotem publicznym.

Niewątpliwie pewnym ograniczeniem jest to, że według przyjętego przez MC założenia wprowadzone narzędzia AI mają nie przetwarzać danych osobowych użytkowników takich rozwiązań. Z jednej strony oznacza to skuteczne ograniczenie możliwości nadmiernej ingerencji w sferę prywatności. Z drugiej strony – ogranicza w pewnym stopniu funkcjonalności związane z personalizacją rozmowy z użytkownikiem i limituje potencjalne możliwości trenowania omawianego modelu w oparciu o informacje przez użytkowników. Rozwiązanie to ma być dostępne od 31 grudnia 2025 r.

Przesyłanie dokumentów z podpisem

Osoby korzystające z aplikacji będą mogły opatrywać pisma w postaci elektronicznej przesyłane za jej pośrednictwem do podmiotu publicznego podpisem zaufanym, podpisem osobistym oraz kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Dzięki temu możliwe będzie szersze wykorzystanie aplikacji mObywatel do załatwiania spraw urzędowych.

Wprowadzenie tej zmiany oznacza zwiększenie poziomu integracji tej aplikacji z usługami zaufania z rozporządzenia eIDAS (rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 910/2014 z 23 lipca 2014 r. w sprawie identyfikacji elektronicznej i usług zaufania w odniesieniu do transakcji elektronicznych na rynku wewnętrznym oraz uchylające dyrektywę 1999/93/WE), obejmujących opisane tu publiczne środki identyfikacji elektronicznej pozwalające na zdalne potwierdzenie przez użytkownika swojej tożsamości. Z uzasadnienia do wprowadzanego aktu prawnego wynika, że docelowo aplikacja mObywatel ma obsługiwać funkcjonalność europejskiego portfela tożsamości cyfrowej, wdrażanego na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z 11 kwietnia 2024 r. w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) nr 910/2014 w odniesieniu do ustanowienia europejskich ram tożsamości cyfrowej (tzw. eIDAS 2.0).

Dodajmy, że jednocześnie wprowadzane są także zmiany do ustawy z 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne.

Archiwizacja w aplikacji mObywatel

System teleinformatyczny związany ze świadczeniem aplikacji mObywatel będzie umożliwiać przechowywanie i archiwizowanie danych lub dokumentów elektronicznych niezbędnych do świadczenia usług oferowanych użytkownikom tej platformy.

Uwaga! Opisywana funkcjonalność umożliwi użytkownikom mObywatela prowadzenie elektronicznych skrytek na dokumenty przedkładane w ramach procedur załatwiania spraw za pośrednictwem tej omawianej aplikacji mobilnej. Ta nowa regulacja rozszerzy zakres przedmiotowy art. 18 u.a., który odnosi się do prowadzenia przy użyciu systemu mObywatel ewidencji dokumentów elektronicznych związanych ze świadczeniem usługi w aplikacji mObywatel.

Legitymacje dla uczniów i nauczycieli powszechnie w mObywatelu

Legitymacja szkolna i służbowa nauczyciela to dokumenty potwierdzające status ucznia i nauczyciela szkół podstawowych i ponadpodstawowych, które uprawniają do korzystania z dostępnych dla tych osób specjalnych uprawnień, m.in. przypisanych im ulg i zniżek. Nowelizacja umożliwi powszechne posługiwanie się w ramach aplikacji mObywatel elektronicznymi postaciami legitymacji ucznia (mLegitymacja szkolna) i nauczyciela (mLegitymacja). Zgodnie z art. 11b ust. 1 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela, nauczycielowi udostępniana jest legitymacja służbowa w postaci dokumentu mobilnego. Treść art. 25 ust. 1d ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty wskazuje zaś, że uczniowi legitymację szkolną udostępnia się – poza klasycznym dokumentem – także w postaci dokumentu mobilnego.

Gdzie jest szerokopasmowy internet? To też sprawdzisz w aplikacji

mObywatel będzie służył do sprawdzania zasięgu internetu stacjonarnego. Zgodnie z dodanym art. 29la ustawy z 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych minister właściwy ds. informatyzacji może udostępniać w aplikacji mObywatel informacje z Systemu Informacyjnego o Dostępie do Usług Stacjonarnego Internetu Szerokopasmowego (SIDUSIS). System ten umożliwia sprawdzenie dostępności takich usług, zgłoszenie potrzeby zapewnienia dostępu do Internetu, a także zgłoszenie pustostanu (co pozwoli lepiej planować rozwój usług i uniknąć niepotrzebnych inwestycji w budynkach, które nie będą w przyszłości zamieszkałe lub użytkowane). Warto zaznaczyć, że aplikacja mObywatel nie zastąpi, a jedynie uzupełni możliwości dostępu do SIDUSIS, zatem nadal możliwe będzie korzystanie z tego rozwiązania poprzez domenę internet.gov.pl.

Geodeci i strażacy też wylegitymują się przy pomocy mObywatela

Zmian jest więcej, dotyczą m.in. geodetów. W art. 45f ust. 1a ustawy z 17 maja 1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne przewidziano możliwość wydawania świadectwa stwierdzającego nadanie uprawnień zawodowych w dziedzinie geodezji i kartografii w postaci dokumentu mobilnego w postaci dokumentu mobilnego.

Z kolei strażak ratownik ochotniczej straży pożarnej na czas pełnienia tej funkcji oraz osoba, której przyznano świadczenie ratownicze, otrzymają w celu identyfikacji i korzystania z dodatkowych świadczeń legitymację służbową (na podstawie art. 29 ustawy z 4 czerwca 2025 r. o zmianie ustawy o ochotniczych strażach pożarnych wprowadzono nową postać legitymacji strażaka – wersję elektroniczną, która będzie dostępna poprzez aplikację mObywatel).

Stłuczka w aplikacji

Warto też wspomnieć, że w aplikacji mObywatelu zostanie wprowadzona nowa usługa mStłuczka, która w sytuacji wystąpienia zdarzenia drogowego pozwoli posiadaczowi aplikacji na zdalne złożenie do zakładu ubezpieczeń zawiadomienia w postaci elektronicznej o szkodzie powodującej odpowiedzialność tego zakładu z tytułu umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej (OC) posiadaczy pojazdów mechanicznych. Nowelizacja wprowadza zmiany legislacyjne dotyczące tej kwestii w ustawie z 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. ©℗