Samorząd nie może nieodpłatnie udostępnić własnej działki, by ktoś mógł przez nią przechodzić czy przejeżdżać. Może to zrobić tylko na rzecz JST lub Skarbu Państwa – uznał wojewoda mazowiecki.
Nieruchomości stanowiące własność jednostek samorządu terytorialnego mogą być nieodpłatnie obciążane na rzecz Skarbu Państwa lub innych jednostek samorządu terytorialnego ograniczonymi prawami rzeczowymi. O tym mówi art. 14 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2015 r. poz. 1774 ze zm. – dalej: u.g.n.), którego nie można interpretować rozszerzająco. Takie stanowisko przedstawił wojewoda mazowiecki Zdzisław Sipiera, badając uchwalę Rady Miejskiej w Przasnyszu. Rada wyraziła w niej zgodę na ustanowienie służebności przejazdu i przechodu na jednej z działek położonej przy ul. św. Wojciecha, będącej własnością gminy miasta Przasnysz. Samorządowcy uznali, że prawo to będzie przysługiwać nieodpłatnie każdoczesnemu właścicielowi nieruchomości położonej przy ulicy Rynek.
– Jak wynika z przytoczonego powyżej opisu, obciążenie nieruchomości nastąpi na rzecz innego podmiotu niż jednostka samorządu terytorialnego i Skarb Państwa. Oznacza to, że Rada Miejska wykroczyła poza dopuszczalny w art. 14 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami zakres nieodpłatnego obciążania nieruchomości – uznał wojewoda.
Organ nadzoru podkreślił, że niniejszy artykuł formułuje zasady odstępstwa od reguły ekwiwalentności wypływającej z zasady prawidłowej gospodarki określonej w art. 12 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Umożliwia on nieodpłatne obciążanie ograniczonymi prawami rzeczowymi (użytkowania, służebności, zastawu, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, hipoteka) nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa jedynie na rzecz jednostek samorządu terytorialnego, a nieruchomości stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego jedynie na rzecz Skarbu Państwa i innych jednostek samorządu terytorialnego.
W wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z 9 października 2014 r. (sygn. akt II SA/Op 336/14) w odniesieniu do unormowań art. 14 ust. 2 u.g.n. wskazano natomiast, że: „wyraźne uregulowanie wskazanych ograniczeń podmiotowych i przedmiotowych przemawia za tym, że w wypadku innych czynności prawnych i między innymi podmiotami regułą pozostaje odpłatność”. To zaś oznacza, że skutki obowiązywania art. 14 ust. 2 u.g.n. należy oceniać nie tylko z uwzględnieniem wprost treści tego przepisu, lecz również wynikających z niego wniosków a contrario. W innym wypadku, tzn. przy założeniu, że nieodpłatne obciążenie nieruchomości gminnej użytkowaniem jest możliwe także na rzecz podmiotów innych niż wskazane w art. 14 ust. 2 u.g.n., omawiana regulacja byłaby niecelowa. Trudno byłoby bowiem wyjaśnić, dlaczego ustawodawca reguluje nieodpłatne obciążanie nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego, skoro nieodpłatne obciążenie nieruchomości skarbowych i samorządowych mogłoby nastąpić także na rzecz innych podmiotów niż wskazane w art. 14 ust. 2 u.g.n.
– Biorąc pod uwagę opisany powyżej stan prawny, należy uznać, że Rada Miejska w Przasnyszu określając w par. 1 uchwały nr XV/119/2015 obciążenie służebnością gruntową nieruchomości gminnej w formie nieodpłatnej, istotne naruszyła art. 14 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami – stwierdził Zdzisław Sipiera.
Rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody mazowieckiego LEX-O.4131.2.2016.LP z 3 lutego 2016 r.