Niektóre samorządy nie są zainteresowane polepszeniem standardów życia Romów w Polsce, dlatego do działań w tym zakresie powinien bardziej motywować je rządowy program. Tak uważa rzecznik praw obywatelskich, który pismo w tej sprawie skierował do ministra spraw wewnętrznych i administracji Mariusza Błaszczaka.
– Część społeczności romskiej nadal egzystuje w warunkach urągających godności ludzkiej – wskazuje w nim dr Adam Bodnar, RPO.
Wyjaśnia, że warunki mieszkaniowe istniejące na terenie osiedli zamieszkiwanych przez Romów są bardzo złe. Stan budynków często stwarza zagrożenie dla ich życia i zdrowia. Sytuację pogarsza brak dostępu do sanitariatów czy bieżącej wody. Tymczasem podejmowane przez władze lokalne prace inwestycyjne, które w części są finansowane w ramach przyjętego przez Radę Ministrów Programu integracji społeczności romskiej w Polsce, mają głównie charakter doraźny. – Niektóre samorządy są przekonanie, że właściwym rozwiązaniem problemów mieszkaniowych społeczności romskiej jest wykup w innych gminach mieszkań lub domów leżących poza osiedlami romskimi. Inicjatywa taka jest oczywiście korzystna dla Romów, o ile prowadzi do rzeczywistej poprawy warunków zamieszkania i jest realizowana w porozumieniu z osobami zainteresowanymi i za ich zgodą – dodaje Adam Bodnar.
W jego ocenie brak zgody Romów na zmianę miejsca zamieszkania z jednej strony, a z drugiej brak alternatywnych propozycji po stronie władz lokalnych powodowały impas jakichkolwiek działań, które mogłyby się przyczynić do poprawy sytuacji tej społeczności. Dlatego uważa, że istnieje potrzeba stworzenia osobnego, kompleksowego programu, niezależnego od obecnie realizowanego, którego celem byłoby wyłącznie zaplanowanie i sfinansowanie procesu poprawy warunków mieszkaniowo-bytowych na osiedlach romskich na terenie całej Polski. Należałoby w nim uwzględnić proces planowania inwestycji poprzedzony obowiązkową analizą potrzeb samych Romów, który byłby zakończony skutecznym mechanizmem kontroli. – Istnieje również potrzeba zastanowienia się nad takimi rozwiązaniami, które zachęcą samorządy terytorialne do większego zaangażowania w działania na rzecz poprawy warunków, w jakich żyje lokalna społeczność romska. Trudno bowiem liczyć na skuteczność jakiegokolwiek programu w sytuacji, kiedy samorządy gminne, będące jednym z jego głównych beneficjentów, niechętnie będą korzystać z możliwości, jakie on stwarza – podkreśla.
86 mln zł planuje przeznaczyć w latach 2014–2020 budżet państwa w ramach programu integracji społeczności romskiej