Zamierzamy przyjąć uchwałę zwalniającą przedsiębiorców prowadzących targowiska z podatku od nieruchomości w 2021 r. Ma to być element wsparcia, gdyż ich sytuacja finansowa pogorszyła się z powodu COVID-19. Czy projekt takiej uchwały wymaga stanowiska Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z uwagi na udzielanie pomocy publicznej?
Przed formalnym przyjęciem takiej uchwały jej projekt powinien zostać przedstawiony do konsultacji prezesowi UOKiK. Niezachowanie tego wymogu z dużym prawdopodobieństwem będzie skutkowało interwencją nadzorczą właściwej miejscowo regionalnej izby obrachunkowej.
Uprawnienie z ograniczeniami
Analizę podanego stanu faktycznego warto poprzedzić przypomnieniem, że gmina samodzielnie decyduje o wysokości obciążeń fiskalnych obowiązujących na jej terenie, co wynika z upoważnienia ustawowego zawartego w art. 5 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. To uprawnienie nie ma jednak charakteru zupełne dowolnego, jest ograniczone wydawanym rokrocznie obwieszczeniem ministra finansów w sprawie górnych granic stawek kwotowych podatków i opłat lokalnych. Odnośnie do stawek na 2021 r. zostało ono wydane 23 lipca 2020 r.
Jednocześnie należy zauważyć, że ustawodawca w art. 7 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych wprowadził wiele różnych zwolnień ustawowych mających zastosowania z mocy samego prawa. W ust. 3 tego artykułu postanowił zaś, że: „Rada gminy, w drodze uchwały, może wprowadzić inne zwolnienia przedmiotowe niż określone w ust. 1 oraz w art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 2 października 2003 r. o zmianie ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych i niektórych ustaw”. Jeśli rada zdecyduje się na wprowadzenie zwolnienia przedmiotowego na podstawie tej delegacji ustawowej, np. dla targowisk położonych na swoim terenie, nie będzie w tym nic dziwnego. Jednak musi przy tym zostać przeprowadzony pełny tryb przyjmowania zwolnienia z uwzględnieniem aspektu pomocy publicznej, względnie pomocy de minimis.
Przedsiębiorcy jako beneficjenci
W przedstawionym stanie faktycznym konieczność przeprowadzenia owego trybu wynika z faktu, że beneficjentami wskazanego zwolnienia mają być przedsiębiorcy. Przypomnijmy, że targowiska mogą być prowadzone nie tylko przez podmioty publiczne, czyli samorządowe, lecz także przez prywatne. Jak wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z 13 września 2016 r. (sygn. akt I SA/Kr 554/16), „opłatę targową pobiera się niezależnie od tego, czy sprzedaż odbywa się na targowisku miejskim prowadzonym przez gminę, inną jednostkę zarządzającą targowiskiem, czy też na targowisku prowadzonym na terenie prywatnym. Obowiązek uiszczenia opłaty targowej powstaje z mocy prawa z chwilą faktycznego podjęcia czynności handlowych zmierzających do dokonania sprzedaży (niezależnie od skutku) w każdym miejscu danej gminy, a nie tylko w miejscach do tego celu wyznaczonych”.
WAŻNE Uchwała rady przewidująca zwolnienie z podatku od nieruchomości dla targowisk zostanie unieważniona w razie niespełnienia obowiązku przedstawienia projektu do konsultacji prezesowi UOKiK.
Z powyższego wynika więc, że status targowiska może być zróżnicowany, od targowisk miejskich (komunalnych) po targowiska prywatne, w tym prowadzone przez przedsiębiorców. A skoro tak, to na szczególną uwagę zasługuje art. 7 ust. 3 ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej w zw. z art. 20b ww. ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Zgodnie z pierwszą wskazaną regulacją projekt uchwały przewidującej udzielenie pomocy de minimis powinien zostać przedłożony prezesowi UOKiK. Prezes urzędu w terminie 14 dni może przedstawić zastrzeżenia dotyczące przejrzystości zasad udzielania pomocy, które organy jednostek samorządu terytorialnego powinny uwzględnić, podejmując uchwałę dotyczącą udzielenia pomocy de minimis. Z kolei z drugiej ze wskazanych regulacji wynika m.in., że w przypadku uchwały podejmowanej na podstawie art. 7 ust. 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych uchwała ta powinna być podjęta z uwzględnieniem przepisów dotyczących pomocy publicznej.
Nadzór regionalnych izb obrachunkowych
W orzecznictwie nadzorczym regionalnych izb obrachunkowych ukształtowało się stanowisko, że obowiązek przedłożenia prezesowi UOKiK projektu uchwały przewidującej udzielanie pomocy de minimis stanowi jeden z elementów procedury podejmowania takiej uchwały. Celem regulacji zawartej w art. 7 ust. 3 ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej jest zapewnienie możliwości przedstawienia przez prezesa UOKiK zastrzeżeń do przedłożonego projektu, które powinny być przez organ stanowiący uwzględnione. Zaniechanie zgłoszenia projektu uchwały skutkuje zasadniczo naruszeniem art. 7 ust. 3 ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (por. np. uchwała Kolegium RIO w Opolu z 23 maja 2018 r., nr 14/30/2018; źródło: bip.rio.opole.pl).
W kontekście podanego stanu faktycznego na szczególną zaś uwagę zasługuje stanowisko zawarte w uchwale Kolegium RIO w Gdańsku z 12 listopada 2020 r. (nr 259/g211/P/2020; źródło: bip.gdansk.rio.gov.pl), gdzie zakwestionowano zapis uchwały przewidujący zwolnienie z podatku od nieruchomości dla targowisk – właśnie z uwagi na brak zachowania procedury konsultacyjnej. Niezachowanie tego wymogu skutkowało stwierdzeniem nieważności ww. zapisu.
Dodać jednak warto, że ewentualne stwierdzenie nieważności zapisu przyjętego w uchwale – bez wymaganej konsultacji prezesa UOKiK – nie wyklucza przeprowadzenia ponownej procedury legislacyjnej przez stworzenie nowego projektu uchwały przewidującego owo zwolnienie. Zawsze musi on być jednak przedłożony ww. podmiotowi przed formalnym jego przyjęciem w postaci uchwały rady gminy.
Podstawa prawna
• art. 5, art. 7 ust. 3, art. 20b ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1170)
• art. 7 ust. 3 ustawy z 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 708)
• obwieszczenie ministra finansów z 23 lipca 2020 r. w sprawie górnych granic stawek kwotowych podatków i opłat lokalnych na rok 2021 (M.P. poz. 673)
