Przemyślana i konsekwentna polityka zrównoważonego rozwoju oraz inspirowanie mieszkańców do zmiany nawyków są kluczowe w walce z negatywnymi skutkami kryzysu klimatycznego. Dlatego to właśnie w miastach rozgrywa się prawdziwa zielona rewolucja. Coraz więcej samorządowców zdaje sobie z tego sprawę wpisując cele ekologiczne do miejskich strategii i budżetów.

Miasta odgrywają decydującą rolę w walce z kryzysem klimatycznym, nie tylko przez intensywność oddziaływania na środowisko, ale i szerokie możliwości działania. Coraz więcej polskich samorządów zdaje sobie z tego sprawę, adresuje wyzwania i wdraża nowoczesne, zielone rozwiązania. To kluczowy wniosek z publikacji “Eco-Miasto 2020. Energia Zmian”, przeglądu najnowszych trendów w miejskiej ekologii w Polsce. Wśród wyróżnionych inicjatyw znalazły się reaktywowana po 50 latach olsztyńska sieć tramwajowa czy aplikacja dla mieszkańców Białegostoku, dzięki której mogą dbać o czystość w mieście. Publikacja została przygotowana przez Ambasadę Francji w Polsce oraz Centrum UNEP/GRID-Warszawa.

Przemyślana i konsekwentna polityka zrównoważonego rozwoju oraz inspirowanie mieszkańców do zmiany nawyków są kluczowe w walce z negatywnymi skutkami kryzysu klimatycznego. Dlatego to właśnie w miastach rozgrywa się prawdziwa zielona rewolucja. Coraz więcej samorządowców zdaje sobie z tego sprawę wpisując cele ekologiczne do miejskich strategii i budżetów. Ambasada Francji w Polsce i Centrum UNEP/GRID w publikacji “Eco-Miasto 2020. Energia zmian” prezentuje zielone dobre praktyki zrealizowane w polskich miastach, które mogą stać się inspiracją dla kolejnych samorządów. Główne środowiskowe wyzwania, przed którymi stają włodarze miast to efektywność energetyczna, zrównoważona mobilność, sprawna gospodarka wodna i odpadowa oraz zagospodarowanie zieleni miejskiej. W każdej z tych kategorii są już w Polsce wzory godne naśladowania.

Przykładem miasta, które racjonalnie wykorzystuje energię jest Gdynia. Wprowadzony tam InvisoLite, czyli system monitoringu zużycia energii, pozwala na szybkie wychwycenie i reagowanie na straty i nadmierne zużycie prądu, gazu i ciepła w budynkach publicznych. Sprawne dostarczenie tych informacji i możliwość reakcji znacznie obniża emisję dwutlenku węgla. System obejmuje ponad 1500 punktów poboru energii w całym mieście.

Na docenienie zasłużył Olsztyn i jego plan rozładowania ruchu drogowego. Rozwiązaniem okazały się być tramwaje. Miasto zdecydowało się przeznaczyć środki na reaktywację 7-kilometrowej linii tramwajowej wraz z trzema rozgałęzieniami. Tym samym do Olsztyna wrócił ruch tramwajowy po 50 latach. Projekt wymagał przebudowy skrzyżowań, renowacji chodników i ścieżek rowerowych. Olsztynianie przesiedli się do nowej komunikacji miejskiej redukując jednocześnie emisje transportowe i zanieczyszczenie powietrza.

Modelowym przykładem wprowadzenia efektywnej i odpowiedzialnej gospodarki wodnej jest Lublin, wielokrotnie nagradzany w konkursie Eco-Miasto. Realizowany w mieście innowacyjny projekt modernizacji sieci wodno-kanalizacyjnej umożliwia przyłączenie do bieżącej wody 99 procent mieszkańców. Ponadto wprowadzono tam system sterujący całym procesem produkcji wody umożliwiający programowanie pracy obiektów, dokumentowanie i raportowanie stanu obiektów, a także ręczne sterowanie w razie awarii.

Białystok w służbie ekologii wykorzystał technologię. W ramach dbałości o czystość miasta i zachęcenia mieszkańców do wspólnej odpowiedzialności za przestrzeń uruchomiono aplikację CiTTy. W praktyce działanie jest bardzo proste - kiedy białostoczanie widzą przepełniony kosz czy dzikie wysypisko, mogą wysłać do Urzędu Miejskiego alert ze zdjęciem. Urzędnicy na bieżąco udzielają odpowiedzi na pytania mieszkańców, kierują sprawy do odpowiednich zarządców i naprawiają szkody.

Inspiracją w dziedzinie projektowania zieleni miejskiej może być Słupsk. Nieużywane dotychczas podwórka zostały wzbogacone o różnorodne formy zielone - trawniki, łąki kwietne, drzewa ozdobne. Ma to pozytywny wpływ na oczyszczanie powietrza i mądre wykorzystanie wód deszczowych. Ponadto, dzięki rewitalizacji powstały przyjazne tereny rekreacyjne z altaną, stolikami szachowymi i ławkami

- Miasta, których ślad ekologiczny wykracza daleko poza ich administracyjne granice, mają do odegrania istotną rolę w ograniczaniu emisji gazów cieplarnianych, przeciwdziałaniu kryzysowi wodnemu i dbałości o bioróżnorodność. Od decyzji konkretnych samorządów, które realizują odpowiedzialną i ekologiczną politykę zrównoważonego rozwoju zależy, czy mieszkańcy miast będą mogli cieszyć się w przyszłości wysoką jakością życia, w zgodzie z naturą. Jesteśmy dumni, że już dziś możemy wskazać polskie przykłady skutecznych rozwiązań ekologicznych. Mamy nadzieję, że opublikowane praktyki staną się inspiracją dla kolejnych samorządów, a zielona rewolucja będzie zataczać coraz szersze kręgi - mówi Maria Andrzejewska, dyrektor Centrum UNEP/GRID-Warszawa.

Mapa dobrych praktyk

Wraz z premierą publikacji wystartował Geoportal Eco-Miasto. Pod adresem mapa.eco-miasto.pl/mapa znajduje się interaktywna mapa najlepszych rozwiązań ekologicznych, które już funkcjonują w polskich miastach. Geoportal wskazuje 417 projektów ze 139 miast. Jego celem jest pokazanie dobrych dla środowiska rozwiązań oraz inspirowanie innych miast do odważnych działań ekologicznych. - Baza pokazuje, jak różnorodnie samorządy podchodzą do realizowania polityki zrównoważonego rozwoju. Siedem lat trwania projektu Eco-Miasto zaowocowało zbiorem przykładów z różnorodnymi mechanizmami finansowania i sposobem angażowania mieszkańców. Choć lokalne uwarunkowania różnią się od siebie, wymiana myśli i doświadczeń zawsze oddziałuje twórczo i jest kluczowym elementem projektu Eco-Miasto - opisuje Marta Wierzbowska-Kujda, redaktor naczelna internetowego dziennika “Teraz Środowisko”, współorganizatora projektu.

Geoportal jest narzędziem analitycznym, dzięki któremu można obserwować aktywność miast czy regionów na przestrzeni lat oraz wyszukiwać zagrożone rejony, które nie realizują zielonej polityki. Ma praktyczny wymiar dla wszystkich samorządowców, którzy stawiają na ekologię w polityce lokalnej –portal przystępnie obrazuje, jakie rozwiązania już się sprawdziły.Okazuje się, że wśród miejskich laureatów wiodą prym Lublin, Kraków i Zabrze.

Konkurs Eco-Miasto

Publikacja “Eco-Miasto 2020. Energia zmian” i Geoportal to projekty towarzyszące 7. edycji konkursu “Eco-Miasto, w ramach projektu promującego i wspierającego zielone działania polskich miast. W tym roku zgłosiło się 59 samorządów z 90 przeprowadzonymi projektami ekologicznymi. Ponad 60 procent zgłoszeń to zrealizowane projekty miast poniżej 100 tysięcy mieszkańców. Według organizatorów pokazuje to, że działania środowiskowe nie są już domeną jedynie wielkich miast. - Wzrost zgłoszeń to sygnał, że ekologia staje się priorytetem coraz większego grona samorządowców. Konkursowi towarzyszy wsparcie francuskich specjalistów i prywatnych partnerów. Każdy z nich to ekspert i ekologiczny lider swojej branży Renault, Ceetrus, Fundacja Veolia Polska, BNP Paribas. Ma to kluczowe znaczenie dla działań miast i województw. Dzięki nim mogą wprowadzać w życie innowacyjne rozwiązania. Tego rodzaju partnerstwo wzmacnia francusko-polską współpracę w dziedzinie ochrony środowiska - mówi Frédéric Billet Ambasador Francji w Polsce.

Publikacja "Eco-Miasto 2020. Energia Zmian" została przygotowana przez Ambasadę Francji w Polsce oraz Centrum UNEP/GRID-Warszawa