Wójt odmówił mi umorzenia zaległości za lokal komunalny, w którym prowadziłem działalność gospodarczą. Nie płaciłem czynszu z tytułu dzierżawy. Czy mógł tak zrobić, skoro innym umorzył długi? Czy można to uznać za dyskryminację przedsiębiorców? Może rada gminy umorzy ten dług albo sąd?
Na uwagę zasługuje, że należności wynikające z umowy dzierżawy mają charakter cywilnoprawny, mimo że stroną takiej umowy jest jednostka samorządu terytorialnego (w tym przypadku gmina). W kontekście podanego zapytania na uwagę zasługuje również fakt, że tego rodzaju należności mogą podlegać różnego typu preferencjom w spłacie.
Jednak co istotne, punktem wyjścia będzie specjalna uchwała rady gminy. Wynika to bowiem z art. 59 ust. 1 i 2 ustawy o finansach publicznych. W przypadkach uzasadnionych ważnym interesem dłużnika lub interesem publicznym należności pieniężne mające charakter cywilnoprawny, przypadające jednostce samorządu terytorialnego lub jej jednostkom organizacyjnym, mogą być umarzane, terminy ich spłaty mogą zostać odroczone lub płatność tych należności może zostać rozłożona na raty, na zasadach określonych przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego określi szczegółowe zasady, sposób i tryb udzielania ulg, warunki dopuszczalności pomocy publicznej w przypadkach, w których ulga stanowić będzie pomoc publiczną, oraz wskaże organ lub osobę uprawnione do udzielania tych ulg.
Kompetencja rady gminy kończy się na ustaleniu m.in. zasad lub sposobu udzielania ulg, w tym w zakresie umarzania należności cywilnoprawnych. Nie oznacza to jednak, że rada gminy może stosować te przepisy w konkretnych sytuacjach dłużników gminy. Zwrócono na to uwagę w uchwale Regionalnej Izby Obrachunkowej w Bydgoszczy z 21 lutego 2018 r., nr V/22/2018, gdzie zaakcentowano, że w art. 59 ust. 2 ustawy o finansach publicznych nie zawarto upoważnienia dla rady gminy do wydawania zgody na umorzenie należności w drodze indywidualnej uchwały. Do umarzania, odraczania terminów lub rozkładania na raty spłat należności uprawniony jest organ wykonawczy w formie jednostronnego oświadczenia woli złożonego na podstawie przepisów prawa cywilnego. Nie ma więc podstaw, aby kierować wniosek o umorzenie zaległych czynszów dzierżawnych do rady gminy.
Równie krytycznie odnieść się należy do propozycji odwołania się do sądu od pisma (decyzji) wójta. Wójt w tej sytuacji nie wydaje decyzji w sensie administracyjnym, odwołanie więc nie przysługuje. Przypomnieć bowiem należy, że odwołanie jest niedopuszczalne, gdy zostało wniesione od innych form działania organów administracji publicznej, a zatem gdy czynność organu nie jest decyzją administracyjną, lecz stanowi np. czynność materialno-techniczną, czynność cywilną – np. odmowę umorzenia czynszu. W razie zaś wniesienie takiego odwołania samorządowe kolegium odwoławcze w ogóle nie analizowałoby sprawy pod kątem merytorycznym, podobnie sąd administracyjny.
Rada gminy może więc, co prawda, rozpoznać skargę na działalność wójta, lecz nie może merytorycznie rozpoznać wniosku przedsiębiorcy o umorzenie zaległości z czynszów dzierżawnych. Pozostaje to poza jej kompetencjami. Nie ma też możliwości wniesienia skargi na pismo wójta do samorządowego kolegium odwoławczego albo sądu administracyjnego.
Podstawa prawna
• art. 59 ust. 1–2 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 869; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 374)