Burmistrz naszego miasta zamierza samodzielnie wprowadzić do planu dochodów budżetu dotację – podkreśla jednak przy tym, że niewielką. Chce ją rozdysponować jako refundację poniesionych przez miasto wydatków na zadania zlecone (sprawy obywatelskie). Czy ma do tego prawo?
Burmistrzowi nie przysługuje kompetencja do decydowaniu o przeznaczeniu dotacji otrzymanych z budżetu państwa, a stanowiących zwrot poniesionych wydatków przez gminę na realizację zadań zleconych. Kompetencję tę posiada rada miejska, czyli organ stanowiący gminy.
Należy też zwrócić uwagę, że sama wysokość planowanej dotacji nie ma znaczenia. Upatrywanie w niej uprawnienia do podejmowania decyzji przez określony organ jednostki samorządu terytorialnego jest założeniem z góry wadliwym. Przypomnieć bowiem należy, że nadrzędną zasadą w funkcjonowaniu organów samorządowych, w tym burmistrza i rady miasta, jest przede wszystkim działanie na podstawie i w graniach prawa. Wynika to wprost z art. 7 konstytucji, gdzie postanowiono, że organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. Skoro tak, to podstaw do podejmowania decyzji w podanym zakresie należy poszukiwać w innych normach o charakterze powszechnie obowiązującym. Uzupełniająco również warto dodać, że nie jest prawnie dopuszczalne, aby organ domniemywał swoich kompetencji. Wielokrotnie akcentowało to orzecznictwo (por. np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 25 listopada 2016 r., sygn. akt I OSK 503/15; z 16 lutego 2016 r., sygn. akt II FSK 3631/13).
Takie zaś normy, tj. o charakterze powszechnie obowiązującym, wynikają z ustawy o finansach publicznych oraz ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.
Na uwagę zasługuje przede wszystkim art. 257 ustawy o finansach publicznych. Ustawodawca postanowił w nim, że w trakcie wykonywania budżetu zarząd może dokonywać zmian w planie dochodów i wydatków budżetu jednostki samorządu terytorialnego polegających na zmianach planu:
  • dochodów i wydatków związanych ze zmianą kwot lub uzyskaniem dotacji przekazywanych z budżetu państwa, z budżetów innych jednostek samorządu terytorialnego oraz innych jednostek sektora finansów publicznych;
  • dochodów jednostki samorządu terytorialnego, wynikających ze zmian kwot subwencji w wyniku podziału rezerw subwencji ogólnej;
  • wydatków jednostki samorządu terytorialnego w ramach działu w zakresie wydatków bieżących, z wyjątkiem zmian planu wydatków na uposażenia i wynagrodzenia ze stosunku pracy, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;
  • dochodów i wydatków jednostki samorządu terytorialnego związanych ze zwrotem dotacji otrzymanych z bud żetu państwa lub innych jednostek samorządu terytorialnego.
Jednocześnie z art. 50a ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego wynika, że organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego decyduje o przeznaczeniu dotacji otrzymanych z budżetu państwa na podstawie odrębnych przepisów, stanowiących zwrot poniesionych wydatków na realizację zadań określonych w tych przepisach oraz dotacji z tytułu rekompensaty utraconych dochodów własnych.
Warto zauważyć, że wspomniany art. 50a ma charakter lex specialis wobec art. 257 ustawy o finansach publicznych. Artykuł 50a stwarza bowiem wyjątek od zasady wskazanej w art. 257.
W ocenie opisywanej sytuacji pomocne może okazać się jedno z nowszych orzeczeń nadzorczych, tj. uchwała kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku z 21 października 2019 r., nr 208/g251/W/19, dostępna www.gdansk.rio.gov.pl. W zbliżonym stanie faktyczno-prawnym stwierdzono wprost m.in. że dokonanie zmian w dochodach budżetu stanowi naruszenie przepisów. Finalnie uznano zaś, że takie działanie wójta gminy świadczy o istotnym naruszeniu norm prawnych zawartych we wskazanych aktach prawnych. Jak trafnie podkreślono w uchwale, kompetencję do zwiększenia planu dochodów oraz zwiększenia planu wydatków z tytułu tych środków posiada organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego. Ostatecznie na mocy tego orzeczenia została stwierdzona nieważność ocenianego zarządzenia.
Podsumowując, można więc stwierdzić, że w opisywanej sytuacji istnieje wysokie ryzyko, iż ewentualne zarządzenie burmistrza o wprowadzeniu do bud żetu dotacji zostanie zakwestionowane przez regionalną izbę obrachunkową.©℗
Podstawa prawna
• art. 7 ustawy z 2 kwietnia 1997 r. – Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. nr 78, poz. 483; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. nr 114, poz. 946);
• art. 257 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 869; ost.zm. Dz.U. z 2018 r. poz. 2245);
• art. 50a ustawy z 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1530; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1951).