W drugiej część komentarza do ustawy o finansach publicznych (dalej: u.f.p.) kontynuujemy analizę przepisów działu I ustawy mającego charakter ogólny. Omawiamy rozdział 5 „Zasady gospodarowania środkami publicznymi” oraz początkowe artykuły rozdziału 6 dotyczącego kontroli zarządczej.
Komentowany rozdział ma dość niejednolity charakter. Pierwsza jego część (art. 42−54) odnosi się do kwestii podstawowych i ogólnych związanych z gospodarowaniem środkami publicznymi. Pozostała część zawiera przepisy – czasami bardzo szczegółowe – dotyczące przypadających jednostkom sektora publicznego należności o charakterze cywilnoprawnym oraz niepodatkowych należności o charakterze publicznoprawnym. W rozdziale tym znajdziemy także podstawowe zasady gospodarki środkami publicznymi. Chodzi np. o oparcie jej na rocznych planach finansowych (art. 44) czy regułę, że samo zamieszczenie w budżecie dochodu z danego źródła lub wydatku na określony cel nie stanowi podstawy prawnej do roszczeń, a więc nie reguluje stosunków jednostki sektora finansów publicznych z podmiotami zewnętrznymi (art. 51). Opisana zostaje również natura podstawowych wielkości budżetowych – dochodów i przychodów jako prognozy; wydatków i rozchodów jako nieprzekraczalnego limitu (art. 52).
Kwestii szczególnie ważnej dla finansów komunalnych dotyczy art. 50 u.f.p. Nakazuje on zaopatrywać projekty ustaw i akty prawne wydawane przez Radę Ministrów w wyliczenie ich skutków finansowych, w tym dla jednostek samorządu terytorialnego, oraz wskazanie źródła sfinansowania tych skutków. Obowiązek ten dodatkowo doprecyzowano w nowelizacji ustawy z 16 grudnia 2010 r. W przypadku, gdy działanie projektowanej ustawy prowadzi do zwiększenia wydatków publicznych (w tym wydatków JST), należy określić na dziesięć kolejnych lat maksymalne wielkości nowych wydatków (ich zwiększenia nową ustawą). Artykuł 50 u.f.p. ma mieć rolę ochronną w stosunku do finansów komunalnych, bronić samorządy przed nieuzasadnionym bądź niekontrolowanym spadkiem dochodów i wzrostem wydatków. Należy ocenić, że nie pełni on wystarczająco skutecznie tej funkcji. Już w 2012 r. Związek Miast Polskich przy współpracy innych korporacji samorządowych podjął akcję na rzecz zwiększenia dochodów JST z tytułu udziałów we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych oraz subwencji ogólnej. W uzasadnieniu proponowanej ustawy wskazywano, że zmiany ustawowe z lat 2005−2011 zmniejszają łączne roczne dochody JST o ponad 8 mld zł. Obecnie sytuacja w dużym stopniu się powtarza w związku ze zmianami w ustawie o PIT zubożajacymi JST o ponad miliard złotych rocznie.
Pierwsza część komentarza ukazała się 24 lipca 2019 r. (DGP nr 142).
Kolejna część ukaże się 18 września 2019 r.
TYDZIEŃ Z KOMENTARZAMI – BAZA PUBLIKACJI
Dotychczas w tygodniku Samorząd i Administracja komentowaliśmy ustawy:
  • z 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych
  • z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej
  • z 22 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych
  • z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach
  • z 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy
  • z 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (chodzi o program 500+)
  • z 10 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy o działalności leczniczej oraz niektórych innych ustaw
  • z 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej
  • z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji
  • z 14 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy jednostek organizacyjnych, jednostek pomocniczych gminy, budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz pomniki oraz ustawy o zmianie ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej
  • z 11 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych (wyciąg) – zmiany w kodeksie wyborczym
  • z 20 lipca 2018 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów
Przeoczyłeś tygodnik? Znajdziesz go w wydaniach DGP na www.edgp.gazetaprawna.pl