To samorządy decydują, jak bardzo szczegółowo mają być ujęte wydatki w planach finansowych ich jednostek budżetowych. Czy w grupach czy nadal w pełnej szczegółowości
Podstawą gospodarki finansowej każdej jednostki sektora finansów publicznych jest plan finansowy. W jednostce budżetowej obejmuje on dochody i wydatki. Roczny plan finansowy samorządowego zakładu budżetowego obejmuje zaś przychody, w tym dotacje z budżetu jednostki samorządu terytorialnego, koszty i inne obciążenia, stan środków obrotowych, stan należności i zobowiązań na początek i koniec okresu oraz rozliczenia z budżetem jednostki samorządu terytorialnego.
Czas opracowania projektu planu i prace nad finalnym planem to dla księgowych i kierowników jednostek bardzo pracowity okres. Konieczne jest przestrzeganie wyznaczonych ustawowo terminów i postępowanie w ramach określonych etapów.
Na co zwrócić uwagę
Przy opracowywaniu planów finansowych na 2019 r. warto uwzględnić zmiany w przepisach dotyczących klasyfikacji budżetowej, sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych oraz sprawozdawczości budżetowej. Generalnie dotyczą one jednego aspektu, a mianowicie nowej i mniej szczegółowej metody sporządzania planów finansowych. Teraz samorządy same decydują o szczegółowości sporządzanych planów finansowych w zakresie wydatków swoich jednostek organizacyjnych (jednostek budżetowych). Mogą pogrupować koszty i bardziej elastycznie rozporządzać nimi w obrębie grupy. Pozwoli to łatwiej przerzucać koszty wewnątrz jednej kategorii, zależnie od bieżącej potrzeby. Nowe rozwiązanie jest fakultatywne.
Przy wprowadzeniu zmian m.in. w rozporządzeniu ministra finansów z 18 lipca 2018 r. założenie resortu było takie, że gminy, które zdecydują się na zastosowanie nowej metody, mogą prawie dwukrotnie zmniejszyć liczbę zmian w planach finansowych. Dotychczasowa szczegółowość planów wymagała bowiem dokonywania wielu zmian w trakcie roku budżetowego. Dodatkowo kierownicy samorządowych jednostek budżetowych, w terminie 7 dni od dnia dokonania zmiany w planach finansowych, muszą zawiadamiać o nich zarząd jednostki samorządu terytorialnego. Jest to praco chłonne. Jeśli jednak dotychczasowy system: „dział, rozdział, paragraf” działa, to nic nie stoi na przeszkodzie, by dalej z tego korzystać. Jeżeli zaś inna jednostka uzna, że tak szczegółowe rozpisywanie wydatków zbytnio usztywnia i utrudnia wykonanie budżetu, to będzie mogła od tego odejść. Stosowanie nowej metody nie będzie miało wpływu na ciągłość danych wykorzystywanych dla potrzeb analiz historycznych. To dlatego, że ewidencja wydatków jednostek budżetowych nadal prowadzona będzie, jak dotychczas, w pełnej szczegółowości.
Należy też uwzględnić zmiany w klasyfikacji budżetowej wynikające z rozporządzenia ministra finansów z 18 kwietnia 2018 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych. Część zmian wchodzi w życie dopiero 1 stycznia 2019 r. Chodzi tu o dodanie nowych rozdziałów: 85513, 85514, 90025 i 90026. Ponadto o zmiany brzmienia rozdziałów czy objaśnień: 75408, 80140, 85156, 85213, 90002, a także uchylenie rozdziałów, m.in.: 50002, 70012, 71016, 71018, 71019, 80141.
Etapy postępowania
Jednostki budżetowe otrzymały już lub w ciągu kilku najbliższych dni otrzymają od organu wykonawczego informacje o kwotach dochodów i wydatków budżetowych (samorządowy zakład budżetowy o kwotach przychodów i kosztów) przyjętych w projekcie uchwały budżetowej. Muszą teraz przygotować projekt planu finansowego, który zapewnia zgodność kwot dochodów i wydatków (a w przypadku samorządowego zakładu budżetowego ‒ kwot przychodów i kosztów) z projektem uchwały budżetowej. Projekt musi być zatwierdzony przez kierownika jednostki budżetowej (samorządowego zakładu budżetowego) i przekazany organowi wykonawczemu JST. Jest na to 30 dni od otrzymania informacji niezbędnych do sporządzenia projektu planu finansowego, ale nie później jednak niż do 22 grudnia.
Następnie organ wykonawczy weryfikuje otrzymany projekt planu finansowego pod względem jego zgodności z projektem uchwały budżetowej i w przypadku stwierdzenia różnic wprowadza odpowiednie zmiany, informując o ich dokonaniu kierownika jednostki budżetowej lub samorządowego zakładu budżetowego. Robi to w terminie 7 dni od otrzymania projektu planu finansowego, nie później jednak niż do 27 grudnia roku poprzedzającego rok budżetowy.
Do 31 stycznia roku budżetowego organ stanowiący JST ma czas na przyjęcie uchwały budżetowej. A w terminie 21 dni od podjęcia uchwały budżetowej organ wykonawczy ma przekazać jednostce budżetowej informacje o kwotach dochodów i wydatków (samorządowemu zakładowi budżetowemu o kwotach przychodów i kosztów) w celu sporządzenia ostatecznego planu finansowego. I teraz kierownik samorządowego zakładu budżetowego odpowiednio w ciągu:
- 10 dni od otrzymania informacji ‒ sporządza plan finansowy przez dostosowanie projektu planu finansowego do kwot przychodów i kosztów przyjętych w uchwale budżetowej,
- 14 dni od otrzymania informacji ‒ kierownik jednostki budżetowej sporządza plan finansowy przez dostosowanie projektów planów finansowych do kwot dochodów i wydatków budżetowych oraz wysokości wydatków na zadania zlecone i wpłat do budżetu przyjętych w uchwale budżetowej.
WAŻNE Do opracowania projektów planów finansowych na rok 2019 można uwzględnić nową podziałkę klasyfikacji budżetowej ‒ grupy wydatków.
opinia eksperta
Warto zweryfikować też uchwały
Formą legalnej oceny projektów uchwał budżetowych są opinie wydawane przez składy orzekające regionalnych izb obrachunkowych. W opracowaniu zbiorczym „Sprawozdanie z działalności regionalnych izb obrachunkowych i wykonania budżetu przez jednostki samorządu terytorialnego w 2017 roku” autorstwa Krajowej Rady Regionalnych Izb Obrachunkowych wymieniono różnej wagi uchybienia, popełniane przez jednostki samorządu terytorialnego w projektach uchwał budżetowych. Wskazano m.in. na następujące niedociągnięcia:
‒ nieuwzględnienie obowiązku zachowania w danym roku budżetowym i kolejnych latach reguły określonej w art. 243 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2077 ze zm.), co skutkowało nadmiernym obciążeniem budżetu spłatą zobowiązań wynikających z zaciągnięcia kredytów i pożyczek, w tym na sfinansowanie deficytu przedstawionego w projektach uchwał budżetowych na rok budżetowy;
‒ nieuwzględnienie obowiązku zachowania reguły wydatkowej określonej w art. 242 ust. 1 ww. ustawy, zgodnie z którą planowane wydatki bieżące nie mogą być wyższe niż planowane dochody bieżące powiększone o nadwyżkę budżetową z lat ubiegłych i wolne środki;
‒ niewykonanie obowiązku zamieszczenia w uchwale budżetowej oraz wyodrębnienia w planie dochodów i wydatków, zgodnie z dyspozycją art. 212 ust. 1 pkt 8 i art. 237 ust. 1 ww. ustawy, dochodów i wydatków na finansowanie zadań wynikających z odrębnych ustaw, w szczególności zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi, zadań ochrony środowiska;
‒ wadliwe określenie limitu zobowiązań z tytułu zaciąganych kredytów i pożyczek, o którym mowa w art. 212 ust. 1 pkt 6 ww. ustawy;
‒ brak utworzenia lub wadliwa wysokość obligatoryjnych rezerw, w tym rezerwy na zarządzanie kryzysowe, o której mowa w art. 26 ust. 4 ustawy z 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1401 ze zm).
Wyżej wskazano tylko na niektóre uchybienia popełniane na etapie opracowania planu finansowego jednostki samorządowej. W praktyce ich katalog jest szerszy i dość zróżnicowany.
Podstawa prawna
Rozporządzenie ministra finansów z 7 grudnia 2010 r. w sprawie sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1542).
Rozporządzenie ministra finansów z 18 lipca 2018 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych (Dz.U. poz. 1394).
