Przypadkowe uchylenie przez radnych Otwocka uchwał w sprawie założenia gimnazjów nie jest równoznaczne z natychmiastową likwidacją tych placówek.
Całe zamieszanie wokół otwockich gimnazjum wzięło się z wadliwego zapisu w uchwale rady miasta z 30 marca 2017 r., nr XLVII/354/1, w sprawie dostosowania sieci szkół podstawowych i gimnazjów do nowego ustroju szkolnego. W efekcie w mediach pojawiły się informacje, że radni Otwocka zlikwidowali wszystkie gimnazja. Uchwała w trybie kontrolnym została przeanalizowana przez biuro prawne wojewody. To jednak nie dopatrzyło się na tyle istotnych uchybień, by skutkowały one koniecznością wyeliminowania dokumentu z obrotu prawnego.
Zielone światło
Jak twierdzi Ewa Filipowicz, rzecznik prasowy wojewody mazowieckiego, uchwała została wydana na podstawie ustaw reformujących oświatę i dotyczy dostosowania sieci szkół do nowego ustroju szkolnego. Określiła ona plan sieci szkół, granice ich obwodów, oraz warunki przekształcenia wszystkich czterech gimnazjów w szkoły podstawowe ( załączniku nr 5 do uchwały). Dniem zakończenia działalności gimnazjum jest 31 sierpnia br., co zdaniem wojewody wynika wprost z treści uchwały, jak i z przepisów reformujących oświatę.
Sprawę podobnie widzi Kuratorium Oświaty w Warszawie, które jeszcze przed wydaniem uchwały opiniowało jej założenia merytoryczne. – W związku z realizacją reformy oświaty dotychczasowe gimnazja nie są wygaszane, lecz zgodnie z art. 129 ust. 1 pkt 1 ustawy – Prawo oświatowe zostały na mocy uchwały przekształcone w ośmioletnie szkoły podstawowe prowadzone przez gminę Otwock – twierdzi Andrzej Kulmatycki, rzecznik prasowy kuratorium.
Również prezydent miasta Otwocka Zbigniew Szczepaniak zapewnia, że nie ma powodów do niepokoju. – Sprawa rzekomej likwidacji szkół była omawiana także na szczeblu rządowym i wszyscy jesteśmy zgodni, że reforma oświaty w Otwocku wprowadzana jest we właściwy sposób. Gimnazja funkcjonują i będą funkcjonowały w niezmienionej formule do 31 sierpnia br. – twierdzi Szczepaniak.
No właśnie. Dlaczego to ta data wciąż jest wskazywana jako prawidłowa, skoro zgodnie z reformą oświaty gimnazja mają być wygaszone dopiero w 2019 r.? Termin sierpniowy to nie tyle termin likwidacji, ile faktycznego przekształcenia w szkoły podstawowe, z funkcjonującymi tam oddziałami gimnazjalnymi. A na to swoje błogosławieństwo dało już wczesnej kuratorium, w opinii z 15 marca 2017 r.
Z małej chmury duży deszcz
Zatem sprawa likwidacji gimnazjów to tylko rozdmuchana burza, czy faktycznie były jakieś powody do niepokoju? Przypomnijmy, podstawą całego zamieszania jest pomyłkowy zapis stanowiący, że z wejściem w życie komentowanej uchwały moc prawną straciły wszystkie uchwały z 1999 r. w sprawie założenia otwockich gimnazjów. Błędny był jednak płynący z tego wniosek, że z chwilą wejścia w życie uchwały gimnazja utraciły rację bytu (uchwała wesza w życie w 12 maja br., co by oznaczło, że od tej daty w Otwocku nie funkcjonuje już żadne gimnazjum).
Jak twierdzi Julian Wypasek, prawnik kancelarii GFP Legal, przy interpretacji niejednoznacznych aktów prawnych należy pamiętać o regułach kolizyjnych. Jedną z podstawowych jest prymat ustawy nad aktami prawa miejscowego. – Zgodnie z art. 59 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1943 ze zm.), szkoła publiczna może być zlikwidowana przez organ prowadzący dopiero z końcem roku szkolnego. Z kolei w art. 129 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 60) zastrzeżono, że ośmioklasowa szkoła podstawowa powstała z przekształcenia gimnazjum (tak, jak ma to miejsce w Otwocku) rozpoczyna swoją działalność najwcześniej z dniem 1 września 2017 roku. Tym samym uchwała rady miasta nie mogła skutecznie zlikwidować gimnazjów w trakcie roku szkolnego. Stałoby to bowiem w sprzeczności z wyższym rangą aktem prawa – dodaje Wypasek.
Co ważniejsze – moc prawną utraciły uchwały w sprawie założenia gimnazjów, ale nie te zatwierdzające ich statuty. Tymczasem to statut jest podstawowym dokumentem regulującym działalność szkół publicznych. Ponadto w załączniku do uchwały wprost wskazano, że otwockie gimnazja kończą działalność z dniem 31 sierpnia 2017 r. Zdaniem eksperta, nie sposób ignorować wyrażonej w ten sposób woli radnych przy interpretacji uchwały.
Błąd można naprawić
Jak potwierdza sam prezydent, a za nim kuratorium, faktycznie doszło do pomyłki, ale jest ona do poprawienia. – Jeżeli w uchwale podjętej przez radę miasta pojawiły się nieścisłości, które mogą powodować różne interpretacje, to dla uspokojenia uczniów i ich rodziców, a także pracowników otwockich gimnazjów, przygotujemy projekt uchwały z wnioskiem do Rady Miasta Otwocka o zmianę podjętych przez nią kontrowersyjnych zapisów – mówi Zbigniew Szczepaniak.
Zdaniem kuratorium jest to możliwe. Przy dokonywaniu przez gminy zmian w uchwałach w sprawie dostosowania sieci szkół podstawowych i gimnazjów do nowego ustroju szkolnego stosuje się bowiem art. 212 ustawy z 14 grudnia 2016 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 60).