Mimo krytycznych uwag gmin i opozycji Sejm przyjął nowelizację ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych. Teraz zajmie się nią Senat. W trakcie prac nad projektem swoje krytyczne stanowisko przedstawiło m.in. Zrzeszenie Gmin Województwa Lubuskiego. – Wyrażamy zaniepokojenie treścią nowelizacji ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych. Godzi ona w niezależność jednostek samorządu terytorialnego – wskazało ZGWL.
Wyjaśniło, że zgodnie z art. 8 ust. 3 Europejskiej Karty Samorządu Terytorialnego kontrola administracyjna społeczności lokalnych powinna być sprawowana z zachowaniem „proporcjonalności między zakresem interwencji ze strony organu kontroli a znaczeniem interesów, które ma chronić”. – W ten sposób wyrażono fundamentalną zasadę zachowania proporcji i niezbędnego umiaru w kontroli administracji samorządowej przez administrację publiczną. Dotychczasowy system, choć rozbudowany, wpisuje się w przedstawioną zasadę. Niemniej każda kolejna ingerencja w aktualny status quo może spowodować wypaczenie zasady samodzielności jednostek samorządu terytorialnego – pokreślili przedstawiciele Zrzeszenia.
W ich ocenie w takim właśnie kierunku zmierzają zmiany w funkcjonowaniu regionalnych izb obrachunkowych przyjęte przez Sejm. Za przykład wskazują rozwiązanie proponowane w noweli, z którego wynika, że RIO będą kontrolować gospodarkę finansową, biorąc pod uwagę nieostre kryteria gospodarności i rzetelności jednostek samorządu terytorialnego. Samorządowcy ostrzegają, że tak sformułowany przepis może prowadzić do nadmiernej ingerencji w działalność gmin i ograniczy ich samodzielność.
Zawarte w noweli zmiany obejmują również rozszerzenie działalności nadzorczej RIO wobec uchwał i zarządzeń w sprawach udzielania poręczeń, zasad i trybu przyznawania ulg oraz podatków i opłat. Dotyczyć to może bardzo szerokiego zakresu aktów prawnych, m.in. opłat czynszowych, za wodę i odbiór ścieków, przedszkola, żłobki, opłat parkingowych, adiacenckich i planistycznych. Zmiana ta spowoduje nakładanie się kompetencji, bowiem uchwały dotyczące tych opłat podlegają już nadzorowi wojewody.
Zrzeszenie Gmin Województwa Lubuskiego zaapelowało do parlamentarzystów o pogłębioną refleksję nad skutkami i korzyściami płynącymi z tak kreowanego prawodawstwa.
Rząd przekonuje jednak, że celem nowelizacji jest wzmocnienie kontrolnej i pomocniczej wobec samorządu funkcji regionalnych izb obrachunkowych, co pozwoli m.in. na skuteczniejsze przeciwdziałanie niekorzystnym tendencjom związanym z nadmiernym zadłużaniem się gminy. Te argumenty nie przekonują ani samorządowców, ani opozycji. W jej ocenie nowela łamie konstytucję, odbiera niezależność samorządom, a jej celem jest przęjęcie kontroli nad finansami gmin przez rząd.
Etap legislacyjny
Nowela skierowana do Senatu