Zakupy kontrolne, anonimowe pobieranie próbek, robienie dokumentacji fotograficznej czy korzystanie z asysty policji. Takie uprawnienia zyska IJHARS, czyli Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych. Wszystko po to, by „zwiększyć efektywność nadzoru nad artykułami rolno-spożywczymi, w tym przede wszystkim nad ich jakością handlową w produkcji i w obrocie”. Taki plan ma Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, które przekazało do konsultacji projekt nowelizacji ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych.
Resort podkreśla, że IJHARS 1 lipca 2020 r. przejęła nadzór nad jakością handlową artykułów rolno-spożywczych w obrocie detalicznym (w tym sprzedaży prowadzonej na odległość, w szczególności za pośrednictwem internetu). Za tym jednak nie poszły odpowiednie uprawnienia, przez co utrudnione jest dokonywanie skutecznych kontroli. Ostatecznie traci na tym zwykły obywatel, do którego niekiedy trafia niespełniający norm produkt.
Najistotniejszym uprawnieniem wydaje się zakup kontrolny. Resort rolnictwa wskazuje, że jego wprowadzenie możliwe jest dzięki art. 36 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2017/625 z 15 marca 2017 r. w sprawie kontroli urzędowych i innych czynności urzędowych przeprowadzanych w celu zapewnienia stosowania prawa żywnościowego i paszowego oraz zasad dotyczących zdrowia i dobrostanu zwierząt, zdrowia roślin i środków ochrony roślin. Rozwiązanie to będzie polegać na wykorzystaniu do celów kontroli urzędowej próbek zamówionych od podmiotów przez właściwe organy IJHARS, bez konieczności ujawniania się przez sprawdzających aż do czasu otrzymania zamówienia.
Zarazem kontrolerzy będą mogli utrwalać obraz artykułów rolno-spożywczych będących przedmiotem weryfikacji. Możliwe stanie się więc zamówienie dania w restauracji bądź innym punkcie świadczącym usługi gastronomiczne lub cateringowe, a osoba je wydające nie będzie wiedziała, że ma do czynienia z kontrolerem.
„Pobranie próbki w drodze dokonania zakupu kontrolnego w zakładach żywienia zbiorowego bez okazania legitymacji służbowej i upoważnienia do przeprowadzenia kontroli przed dokonaniem zakupu jest niezbędne w celu zapewnienia efektywności kontroli żywności w takich punktach. W obecnym stanie prawnym pobranie próbki mogłoby nastąpić w praktyce jedynie na etapie przygotowywania posiłku. Zmiany umożliwią sprawdzenie, czy sprzedawane gotowe już posiłki są zgodne z przepisami i deklaracją producenta” – przekonuje projektodawca.
Resort rolnictwa uważa też, że niezbędne jest wskazanie w ustawie, iż organy IJHARS mogą korzystać z pomocy policji. W obecnym stanie prawnym art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2178 ze zm.) przewiduje tylko obowiązek współpracy organów IJHARS z innymi wskazanymi organami. Przepis ten nie rodzi jednak obowiązku podjęcia działań przez inne organy. Innymi słowy, funkcjonariusze nie muszą pomagać kontrolerom.
Zaproponowany przez projektodawcę przepis art. 24c przewiduje, że funkcjonariusze policji będą zobowiązani do udzielenia pomocy w kontrolach w przypadku prób ich uniemożliwiania lub utrudniania. Jednocześnie przepis ten wyraźnie ogranicza obowiązek działania policji jedynie do przypadków, gdy będzie to niezbędne. Założenie więc pozostanie takie, że na kontrolę przedstawiciele IJHARS idą samodzielnie. A dopiero w razie kłopotów wzywają funkcjonariuszy.
Etap legislacyjny
Projekt skierowany do konsultacji