Wózek inwalidzki nie może być chroniony przepisami prawa autorskiego – uznał Sąd Najwyższy.
Wyrok zapadł w sprawie Jerzego K., który jest autorem zarejestrowanego przed kilkunastoma laty wzoru mechanizmu wózka inwalidzkiego. Po 10 latach, zgodnie z przepisami, ochrona dla wzoru tego wózka wygasła. Niedługo potem, około 2010 r. produkcji wózka o podobnym kształcie podjęła się spółka A. W tej sytuacji Jerzy K. pozwał ją o naruszenie praw autorskich, których przedmiotem miał być wspomniany wózek. Roszczenia były bardzo szeroko sformułowane, w tym m.in. zaprzestania produkcji spornego modelu, likwidację wyprodukowanych już egzemplarzy oraz 20 tys. zł zadośćuczynienia za naruszenie praw autorskich.
Sądy jednak nie przychylił się do roszczeń Jerzego K. Sąd Najwyższy także oddalił jego skargę kasacyjną. W uzasadnieniu wskazał, że ostatecznie powód żądał ochronny dla wózka inwalidzkiego jako całości, który miał być oryginalnym utworem, podlegającym ochronie praw autorskich. Jednak na taką ochronę nie można się zgodzić.
– Utwór podlegający ochronie prawno-autorskiej musi być nie tylko ustalony i uzewnętrzniony. Musi być także rezultatem twórczej pracy i indywidualnego konceptu. Wózek inwalidzki nie spełnia tych funkcji chronionego prawem autorskim utworu. Tak jak sama książka, jako materialny przedmiot nie jest utworem, ale zapisem autorskiego utworu literackiego, tak jak same nuty nie są utworem, a tylko służą do zapisu utworu muzycznego, tak wózek inwalidzki jako całość nie może być traktowany jako dzieło chronione, w sytuacji gdy powód nie wykazał indywidualnego i twórczego charakteru tego wytworu – powiedziała Anna Owczarek, sędzia SN.
SN wskazał że ochronie nie może podlegać np. konstrukcja składanego wózka inwalidzkiego, która jest znana od ponad 100 lat i stanowi domenę publiczną. Tak samo trudno przyjąć prawnoautorską ochronę poszczególnych elementów wózka, takich jak podłokietniki, siedzisko, tapicerka itp., gdyż jest to zbyt mało, aby potraktować cały wyrób jako autorskie dzieło.
To zaś oznacza, że tego typu wytworów nie można uznać za dzieła w rozumieniu prawa autorskiego, gdyż nie spełniają kryteriów oryginalności i kreatywności.

orzecznictwo

Wyrok Sądu Najwyższego z 21 lutego 2020 r., sygn. I CSK 513/18. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia