Pani Małgorzata pracuje na trzy zmiany. – W tym tygodniu mam bardzo niekorzystny grafik. Od poniedziałku do piątku będę w firmie w godzinach 14–22, a w sobotę mam wcześniejszą zmianę od godz. 6 do 14. Czy przełożony ma prawo ułożyć mi pracę w ten sposób? Jak sprawę regulują przepisy – pyta czytelniczka
Co do zasady pracownikowi przysługuje 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego i 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku tygodniowego. Wskazanym okresem zatrudniony ma prawo dysponować swobodnie, bez konieczności uzyskiwania na to zgody przełożonego. Tylko w wyjątkowych okolicznościach pracodawcy mogą nie stosować przepisów.
Doba rozpoczyna się z godziną, w której pracownik zaczyna swoją pracę. Jest to bardzo ważne, ponieważ częste zmiany rozkładu czasu pracy mogą łamać przepisy obowiązującego prawa. Taka też sytuacja ma miejsce w przypadku czytelniczki. Jej grafik narusza prawo do 11-godzinnego dobowego odpoczynku. Pomiędzy dobą piątkową a sobotnią pracodawca wyznaczył bowiem jedynie 8 godzin czasu wolnego.
Zmianowa organizacja pracy pozwala na zastosowanie niekorzystnych dla zatrudnionego rozwiązań. Dotyczy to jednak tylko tygodniowego odpoczynku, który może zostać skrócony z 35 do 24 godzin. Przełożony ma prawo powziąć taką decyzję w przypadku przechodzenia pracownika na inną zmianę. Nie ma więc przeszkód, aby zatrudniony po nocnej sobotniej zmianie, trwającej od godz. 22 do 6, stawił się w zakładzie w poniedziałek o godz. 6.
W przypadku czytelniczki nie ma jednak możliwości skrócenia minimalnego dobowego odpoczynku. Dlatego też działanie przełożonego trzeba uznać za niedozwolone. Taką sytuację należy zgłosić, wzywając jednocześnie do przestrzegania przepisów. Nieudzielenie odpoczynku to naruszenie dóbr osobistych, za które przysługuje zadośćuczynienie. Mało tego, pracodawcy grozi wysoka grzywna.
Pani Małgorzata pisze też, że w tym tygodniu ma przepracować 48 godzin w ciągu 6 dni. Ta okoliczność również wymaga wyjaśnienia. Otóż tygodniowy czas pracy nie powinien przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w pięciodniowym tygodniu. W innym przypadku pracodawca ma obowiązek udzielić dodatkowego dnia wolnego, nie później niż do końca okresu rozliczeniowego.
Podstawa prawna
Art. 132 par. 1, art. 133 par. 1, par. 2, art. 151 par. 1, art. 1513 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).