Spółka z o.o., która zatrudnia kilkudziesięciu pracowników, ograniczyła działalność, rozstając się z pracownikami w drodze wypowiedzeń składanych przez pracodawcę i na podstawie porozumień stron. We wszystkich przypadkach naliczała i wypłacała odprawy. Wskutek redukcji liczba zatrudnionych spadła poniżej 20. Czy kolejnym zwalnianym będą przysługiwały odprawy?
W takim przypadku brak jest podstaw do wypłaty odprawy, o której mowa w ustawie z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania umów o pracę z pracownikami z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. nr 90, poz. 844 ze zm.). Art. 1 tej regulacji stanowi jednoznacznie, iż znajduje ona zastosowanie wyłącznie do przedsiębiorców zatrudniających co najmniej 20 pracowników. Jeśli firma nie zatrudnia tylu osób, to brak jest podstawy prawnej do wypłaty tego świadczenia.
Przedsiębiorca może je wypłacić, ale nie jest to jego obowiązkiem. Ustawodawca nie sprecyzował, na jaką datę należy rozstrzygać zatrudnianie przez danego pracodawcę co najmniej 20 osób – czy chodzi o dzień rozwiązywania umowy o pracę z danym zatrudnionym, czy złożenia mu oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę. Z literalnej wykładni art. 1 ustawy wynika, iż jako datę tę powinno się przyjmować dzień rozwiązywania umowy o pracę. Chodzi o użyte przez ustawodawcę sformułowanie: „w razie konieczności rozwiązywania umów o pracę”.
Można też argumentować, iż jako datę, na jaką przyjmuje się spełnianie przesłanki zatrudniania co najmniej 20 pracowników, powinno się przyjmować dzień wręczenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy lub nawet powzięcia zamiaru wypowiedzenia przez pracodawcę (np. przedstawienia go do konsultacji związkom zawodowym). Wydaje się jednak, że powyższe interpretacje, chociaż są bezpieczniejsze (ale także kosztowniejsze) dla pracodawcy, nie znajdują uzasadnienia w treści przepisów ustawy. Należy więc przyjąć, iż w sytuacji, w której w spółce na dzień złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu, jak też na dzień rozwiązywania umów o pracę, stan zatrudnienia będzie mniejszy niż 20 osób, brak jest podstaw do wypłaty odprawy.