Zastrzeżenie możliwości wypowiedzenia umowy terminowej przed jej wygaśnięciem nie musi doprowadzać do prostego jej rozwiązania. Pracodawca powinien liczyć się z koniecznością wykazania, jakie były faktyczne przyczyny skorzystania z takiego uprawnienia.
W przypadku umów terminowych, co do zasady, wypowiedzenie wcześniejsze nie jest dopuszczalne, chyba że w kontrakcie zawartym na czas powyżej 6 miesięcy strony zastrzegą możliwość wcześniejszego jego rozwiązania z dwutygodniowym wypowiedzeniem. W takim przypadku korzystając z tego uprawnienia, strony nie mają obowiązku uzasadniać swojej decyzji. W wyroku z 4 grudnia 2008 r. Sąd Najwyższy (sygn. akt II PK 137/08) zauważył jednak, że „rozwiązanie umów na czas określony z wieloma pracownikami rodzi konieczność wszczęcia procedury związanej ze zwolnieniami grupowymi”. Oznacza to, że mimo formalnego braku konieczności podawania uzasadnienia wypowiedzenia umowy zawartej na czas określony w konkretnym przypadku rzeczywistym powodem takiej decyzji mogą być przyczyny ekonomiczne, ze wszystkimi wynikającymi z powołanej ustawy konsekwencjami.

Wzajemne deklaracje

Z kolei w wyroku z 25 lutego 2009 r. SN (Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw, sygn. akt II PK 186/08, opubl: Orzecznictwo SN Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 2010, nr 19 – 20, poz. 230, str. 806) wyraził pogląd, że „nie korzysta z ochrony prawa w rozumieniu art. 8 kodeksu pracy nieuzasadnione wypowiedzenie przez pracodawcę wieloletniej umowy o pracę na czas określony, jeżeli umowa ta została narzucona przez pracodawcę razem z klauzulą dopuszczalności jej wypowiedzenia wyłącznie po to, ażeby pracodawca dysponował nieskrępowanym sposobem rozwiązania stosunku pracy”. Niezależnie od tego, że w literaturze przedmiotu można spotkać krytyczne stanowisko wobec tego orzeczenia, istotne jest, że sąd zwraca uwagę na gwarancyjną funkcję umowy zawieranej na czas określony – strony wzajemnie deklarują, że stosunek pracy będzie trwał przez ustalony okres.

Wiążące cechy

Jako wyjątkowe należy więc traktować uprawnienie do wcześniejszego rozwiązania umowy terminowej i w pewnych sytuacjach należałoby badać okoliczności jej zawarcia. Uproszczeniem byłoby bowiem poprzestanie na stwierdzeniu, że strony wyraziły zgodne oświadczenia woli, zwłaszcza w sytuacji gdy rynek pracy jest bardzo trudny i często pracownik otrzymuje do podpisania umowę bez rzeczywistej możliwości negocjowania jej warunków. Zatrudniony może zatem udowadniać, że długotrwała umowa na czas określony ma faktycznie cechy umowy bezterminowej i wówczas zastosowanie dwutygodniowego okresu wypowiedzenia bez podania jego przyczyn będzie nieprawidłowe.
Jako wyjątkowe należy traktować uprawnienie do wcześniejszego rozwiązania umowy terminowej
Podstawa prawna
Art. 33 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).

Dariusz Gawron-Jedlikowski, radca prawny