Większość dodatków do pensji pracowników służby cywilnej jest stała i nie zależy od jakości ich zawodowej aktywności oraz dotrzymywania terminów.
Administrację rządową w Polsce tworzy korpus służby cywilnej, który dzieli się na pracowników i urzędników mianowanych. Tych ostatnich jest zaledwie 6 proc. i zajmują najczęściej wysokie stanowiska w służbie cywilnej. O ich wynagrodzeniu decyduje dyrektor generalny.
W ramach posiadanego funduszu płac przyznaje pracownikom nagrody i wypłaca wszystkie dodatki.
Nagrody w korpusie służby cywilnej / DGP

Płace urzędników

Wynagrodzenie pracownika służby cywilnej składa się z wynagrodzenia zasadniczego, dodatku za wieloletnią pracę (dodatku stażowego). Pensja urzędnika mianowanego rozszerzona jest o dodatek służby cywilnej z tytułu posiadanego stopnia służbowego. Na wniosek bezpośredniego przełożonego pracownik może również otrzymać dodatek zadaniowy.
Ponadto urzędnicy mogą liczyć na nagrody okolicznościowe z racji długiego stażu pracy w urzędzie lub też te wypłacane z wydzielonego trzyprocentowego funduszu nagród.
Wysokość wynagrodzenia zasadniczego członków korpusu służby cywilnej ustalana jest na podstawie rozporządzenia prezesa Rady Ministrów z 9 grudnia 2009 r. w sprawie określenia stanowisk urzędniczych, wymaganych kwalifikacji zawodowych, stopni służbowych urzędników służby cywilnej, mnożników do ustalania wynagrodzenia oraz szczegółowych zasad ustalania i wypłacania innych świadczeń przysługujących członkom korpusu służby cywilnej (Dz.U. nr 211, poz. 1630 z późn. zm.).
Zgodnie z nim dla poszczególnych stanowisk określony jest tzw. system mnożnikowy, który jest przeliczany zgodnie z tzw. kwotą bazową określaną co roku w ustawie budżetowej. W tym roku wynosi ona 1873,84 zł brutto.

W Holandii urzędnicy mają podobne uprawnienia jak osoby zatrudnione w prywatnym sektorze. W efekcie mogą więc np. strajkować czy należeć do partii

Mnożniki służące do ustalenia wynagrodzenia zasadniczego członków korpusu służby cywilnej ustalone zostały widełkowo – odrębnie dla poszczególnych grup stanowisk wymienionych w załączniku nr 1 i nr 2 do rozporządzenia. Dyrektor generalny urzędu, w granicach widełek płacowych dla określonego stanowiska, określa mnożnik w umowie o pracę zawieranej z członkiem korpusu służby cywilnej. I to przesądza o tym, na jaką pensję może on liczyć.
Przykładowo, jeśli dyrektor przyzna starszemu specjaliście tzw. mnożnik 2,0, jego pensja będzie wynosić 3747 zł brutto, choć teoretycznie zgodnie z rozporządzeniem wynagrodzenie zasadnicze na tym stanowisku może wahać się od blisko 1,7 tys. zł do ponad 6,5 tys. zł brutto. Średnie wynagrodzenie w administracji rządowej wynosi 4,4 tys. zł brutto.

(De)motywujące dodatki

Pracownicy i urzędnicy mianowani służby cywilnej mają prawo do dodatku za wieloletnią pracę. Nabywa się je po przepracowaniu pięciu lat w wysokości 5 proc. miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego.
Dodatek ten wzrasta o procent za każdy dalszy rok pracy, aż do osiągnięcia 20 proc. miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Jest on wypłacany wraz z wynagrodzeniem zasadniczym.
Ustawa o służbie cywilnej przewiduje też nagrodę jubileuszową, która również przysługuje każdemu urzędnikowi niezależnie od jakości sprawowanej przez niego pracy czy też otrzymanej oceny okresowej w ostatnim czasie.
Po raz pierwszy jest ona wypłacana po 20 latach pracy w służbie cywilnej i wynosi 75 proc. wynagrodzenia miesięcznego. Kolejne nagrody wypłacane są co pięć lat. Najwięcej można otrzymać po 45 latach pracy, bo aż 400 proc. tego wynagrodzenia.
Pracownik nabywa prawo do tej nagrody w dniu upływu okresu uprawniającego do jego otrzymania. W przypadku gdy pracownik odchodzi na emeryturę lub rentę, a do otrzymania nagrody brakuje mu mniej niż 12 miesięcy, otrzymuje ją.
Wówczas jest ona wypłacana w dniu rozwiązania umowy o pracę. Kolejnym obligatoryjnym składnikiem, który przysługuje wszystkim członkom korpusu, jest tzw. 13. pensja. Szczegółowe zasady wypłacania trzynastki określa ustawa z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (Dz.U. nr 160, poz. 1080 z poźn. zm.).
Wynagrodzenie roczne ustala się w wysokości 8,5 proc. sumy wynagrodzenia za pracę otrzymaną przez pracownika w ciągu roku kalendarzowego.



Nagrody dla najlepszych

We wszystkich urzędach w części swoich budżetów przeznaczonych na płace trzeba wydzielić tzw. fundusz nagród w służbie cywilnej. Musi on wynosić co najmniej 3 proc. planowanych wynagrodzeń osobowych.
W zależności od urzędów nagrody wypłacane są co kwartał lub nawet co miesiąc. Dyrektor generalny urzędu podaje dyrektorom departamentów wysokość kwoty, która następnie jest przez nich dzielona i przyznawana pracownikom i urzędnikom.
Nagrody te mają charakter uznaniowy. Kryteria przyznawania mogą być dowolne. Najczęściej jednak brana jest pod uwagę jakość wykonywanej pracy, zaangażowanie i zajmowane stanowisko. Ponadto urzędnik, który pracuje więcej, niż wynika z zakresu jego obowiązków, może otrzymać specjalny dodatek zadaniowy.
W efekcie tylko nagrody i dodatek zadaniowy mogą być jedyną formą premiowania najlepszych pracowników.

W innych krajach

Nie tylko w polskiej administracji rządowej jest kilka składników wynagrodzenia. Podobnie jest w innych krajach i organizacjach.
Na przykład urzędnicy zatrudnieni w Komisji Europejskiej poza pensją zasadniczą otrzymują pięć dodatków: zagraniczny, na gospodarstwo domowe, na dziecko, edukacyjny i podróżny.
Na przykład dodatek zagraniczny może wynieść nawet 16 proc. całego miesięcznego wynagrodzenia. Z kolei dodatek edukacyjny również jest stały i ma rekompensować urzędnikowi szkolenia, które wybiera. Na każde dziecko urzędnika dodatek wynosi około 360 euro miesięcznie.
W Holandii urzędnicy mają podobne uprawnienia jak osoby zatrudnione w prywatnym sektorze. W efekcie mogą więc np. strajkować czy należeć do partii. Co więcej, urzędnicy mogą prowadzić dodatkową działalność.
W Polsce o zgodę na podjecie dodatkowego zatrudnienia trzeba wystąpić do dyrektora generalnego. Płaca w Holandii dzieli się na zasadniczą i tzw. dodatki indywidualne. Natomiast siatka płac zawiera 18 poziomów. Nazwa stanowiska odpowiada określonemu zaszeregowaniu oraz przypisanemu do niego wynagrodzeniu.
Ponadto też przysługuje im dodatek za wysługę lat. Jednak tylko dwukrotnie w ciągu całej kariery – po 12,5 roku pracy oraz po 50 latach. A to oznacza, że występuje rzadziej niż w Polsce.
W Holandii nie ma systemu mierzenia jakości pracy. W zamian urzędnicy mogą liczyć na kilka dodatków do pensji, np. wakacyjny, noworoczny, za zastępstwo, pracę po godzinach.

Wzorowa Anglia

Nieco inaczej jest w Wielkiej Brytanii. Tam urzędnicy otrzymują stałą pensję zasadniczą, a wszelkie dodatki są uzależnione od zaangażowania. W efekcie od wyników pracy: indywidualnej, zespołowej i całego urzędu, zależy, czy urzędnicy otrzymają dodatkowe świadczenie.
Co więcej, żaden dodatek do pensji nie przysługuje z tytułu wieku lub stażu pracy (tak jest w Polsce). System wynagradzania w tym kraju jest bardzo elastyczny i jego wzrost zależy jedynie od efektywności pracy urzędników. Urzędnicy dzięki zaangażowaniu mogą doprowadzić do zwiększenia swojej pensji średnio o około 9 proc. Płace urzędników zatrudnionych w Londynie są od 10 – 15 proc. wyższe niż osób pracujących poza tym miastem.
W Anglii urzędnicy otrzymują wyższą pensję, gdy są widoczne efekty ich pracy

7 tys. tylu jest urzędników mianowanych w administracji rządowej

Źródło: KPRM
Podstawa prawna
Art. 85 – 105, art. 206 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (Dz.U. nr 227, poz. 1505 z późn. zm.).