Zatrudniony u nas zleceniobiorca uległ we wrześniu wypadkowi przy pracy. Ma zwolnienie lekarskie od 17 do 30 września. Pracuje od 1 lipca br., ze stawką godzinową 17 zł. W lipcu wykonywał zlecenie przez 120 godzin, a w sierpniu przez 98 godz. Podlega ubezpieczeniu chorobowemu (dobrowolnie). Czy obowiązuje go okres wyczekiwania i jak obliczyć ewentualny zasiłek?

odpowiedź

Nie, zleceniobiorca nie musi odbywać 90-dniowego okresu karencji, aby uzyskać prawo do zasiłku chorobowego. Zasiłek należy obliczyć z przychodu wypłaconego za okres od lipca do sierpnia.

Przy pracy zleconej

Osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia także może ulec wypadkowi przy pracy, tj. w czasie realizowania zadań objętych umową. Jednak w przeciwieństwie do pracownika nie przysługuje jej wynagrodzenie chorobowe, lecz zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego.
Prawo do zasiłku chorobowego z tytułu wypadku przy pracy (albo choroby zawodowej) przysługuje niezależnie od okresu podlegania ubezpieczeniu wypadkowemu, od pierwszego dnia niezdolności. Nie ma więc zastosowania okres wyczekiwania, który wynosi 90 dni i dotyczy zasiłku z ubezpieczenia chorobowego. Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy na skutek wypadku przy pracy w czasie trwania ubezpieczenia wypadkowego.
Jeżeli osoba podlega zarówno ubezpieczeniu wypadkowemu, jak i chorobowemu, a niezdolność do pracy jest spowodowana wypadkiem przy pracy oraz zostały spełnione warunki do uzyskania świadczeń z obu tych ubezpieczeń, przysługują świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego. Jeżeli przyczyną niezdolności do pracy jest wypadek przy pracy, zasiłek chorobowy przysługuje w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru.

Ważne 12 miesięcy

Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego jest ustalana jako średni miesięczny przychód uzyskany za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających powstanie niezdolności do pracy albo z faktycznego okresu ubezpieczenia – za pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia – jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem 12 miesięcy kalendarzowych ubezpieczenia.
Natomiast przy ustalaniu podstawy zasiłku chorobowego przysługującego osobom wykonującym pracę na podstawie umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz osobom z nimi współpracującym, uwzględnia się w każdym przypadku przychód stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71 proc. podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie wypadkowe – niezależnie od tego, czy ubezpieczony przystąpił do ubezpieczenia chorobowego czy też nie. O ile bowiem w przypadku zleceniobiorców ubezpieczenie chorobowe ma charakter dobrowolny, o tyle wypadkowe jest obowiązkowe. Dlatego prawo do zasiłku w razie wypadku przy pracy przysługuje z tego ubezpieczenia, niezależnie od pozostawania bądź nie w ubezpieczeniu chorobowym.

W razie krótkiego okresu ubezpieczenia

W opisanym przypadku zleceniobiorca zachorował wskutek wypadku przy pracy po dwóch pełnych miesiącach ubezpieczenia wypadkowego. W związku z tym podstawę wymiaru jego zasiłku stanowi przeciętny miesięczny przychód za okres od lipca do sierpnia, czyli:
(17 zł x 120 godz.) + (17 zł x 98 godz.) = 3706 zł
3706 zł : 2 m-ce = 1853 zł
1853 zł – 13,71 proc. = 1598,95 zł
Zasiłek za 14 dni choroby:
1598,95 zł : 30 = 53,30 zł
53,30 zł x 14 dni = 746,20 zł
Może być też tak, że wypadkowi przy pracy zleceniobiorca ulegnie już w pierwszym albo drugim miesiącu ubezpieczenia, gdy pierwszy jest niepełny. Jak wówczas ustalić podstawę zasiłku?
Mianowicie, jeżeli niezdolność do pracy ubezpieczonego niebędącego pracownikiem, np. zleceniobiorcy, powstała przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia wypadkowego, a okres ubezpieczenia rozpoczął się po okresie nie dłuższym niż 30 dni od ustania ubezpieczenia wypadkowego z innego tytułu (np. z etatu), przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego stosuje się odpowiednio art. 37 ust. 1 ustawy zasiłkowej, tj. przychód ubezpieczonego podlega uzupełnieniu na zasadach przewidzianych dla ustalania zasiłków z ubezpieczenia chorobowego.
Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się wtedy przychód ubezpieczonego za miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, po uzupełnieniu do pełnej miesięcznej kwoty, od której zostałaby opłacona składka na ubezpieczenie wypadkowe, gdyby osoba podlegała temu ubezpieczeniu przez pełny miesiąc kalendarzowy. Przychód ulega uzupełnieniu także za okres niezdolności do pracy przypadającej w tym miesiącu, za który ubezpieczony ma prawo do zasiłku.

PRZYKŁAD 1

Wcześniej umowa o pracę
Zleceniobiorca wykonuje umowę cywilnoprawną od 10 sierpnia br., a wypadek przy pracy miał we wrześniu. Do końca lipca br. był zatrudniony na umowę o pracę. Podstawę wymiaru zasiłku wypadkowego stanowi przychód za wrzesień po uzupełnieniu do pełnej kwoty za ten miesiąc.
Jeżeli natomiast niezdolność do pracy ubezpieczonego, dla którego nie została określona najniższa podstawa wymiaru składek, powstała przed upływem pełnego kalendarzowego miesiąca ubezpieczenia wypadkowego i ubezpieczony nie posiada wcześniejszego okresu ubezpieczenia z innego tytułu albo przerwa pomiędzy aktualnym i poprzednim okresem ubezpieczenia przekracza 30 dni, okresem, z którego przyjmowany jest przychód do ustalenia podstawy wymiaru, jest miesiąc, w którym powstało prawo do zasiłku. Podstawę wymiaru zasiłku stanowi:
1) kwota przychodu określona w umowie przypadająca na miesiąc, w którym powstało prawo do zasiłku – dla ubezpieczonego wykonującego pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, dla którego odpłatność za wykonywanie umowy określono kwotowo;
2) kwota przeciętnego miesięcznego przychodu innych ubezpieczonych, z którymi płatnik składek zawarł takie same lub podobne umowy z miesiąca, w którym powstało prawo do zasiłku – dla ubezpieczonego wykonującego pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, dla którego odpłatność za wykonywanie umowy określono w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie.

PRZYKŁAD 2

Średni przychód
Zleceniobiorca rozpoczął pracę 1 września 2020 r. ze stawką godzinową. W połowie września miał wypadek przy pracy. Ostatnie jego zatrudnienie zakończyło się w maju br. Zleceniodawca zatrudnia jeszcze pięciu zleceniobiorców, którzy we wrześniu zarobili łącznie 10 200 zł. Ich średni miesięczny przychód wynosi więc 2040 zł (10 200 zł : 5), a po odliczeniu części składkowej – 1760,32 zł. Taka będzie podstawa wymiaru zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego dla niezdolnego do pracy zleceniobiorcy.
Gdyby u płatnika składek w miesiącu, w którym powstało prawo do zasiłku dla ubezpieczonego, nie było innych ubezpieczonych, z którymi płatnik składek zawarł takie same lub podobne umowy i których przychód powinien zostać przyjęty, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowiłby przychód osiągnięty przez samego ubezpieczonego.

Nie ma minimum

Prawo do zasiłków z ubezpieczenia wypadkowego ustalają i zasiłki wypłacają:
1) płatnicy składek, jeżeli są zobowiązani do ustalania prawa do zasiłków w razie choroby i macierzyństwa i ich wypłaty;
2) ZUS – w pozostałych przypadkach.
Reasumując, zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje osobie, która:
– jest objęta ubezpieczeniem wypadkowym,
– stała się niezdolna do pracy na skutek wypadku przy pracy, w czasie trwania ubezpieczenia wypadkowego.
Zleceniobiorców nie obowiązuje minimalna podstawa wymiaru zasiłków, tak jak jest w przypadku pracowników.
Ustaleń okoliczności i przyczyn wypadku dokonuje zleceniodawca w karcie wypadku. Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w okresie ubezpieczenia wypadkowego z danego tytułu, m.in. podczas wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.
Podstawa prawna
• art. 37 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1205)
• art. 48, art. 49 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 870)