Zdaniem resortu sprawiedliwości ulga ta, wprowadzona na mocy tarczy 3.0, dotyczy tylko pracowników. Egzekucji np. ze zleceń należy więc dokonywać na starych zasadach.
DGP
W połowie maja 2020 r. wprowadzono obowiązek podwyższania kwot wolnych od potrąceń, który wynika z art. 52 ustawy z 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz.U. 875; dalej: tarcza 3.0).
Przepis ten dotyczy wprost pracowników i odwołuje się do kwot wolnych od potrąceń, o których mowa w art. 871 kodeksu pracy (dalej: k.p.). Do tego ostatniego przepisu odwołują się natomiast: art. 91 k.p. dotyczący potrąceń dobrowolnych dokonywanych na podstawie zgody pracownika, a także art. 833 par. 21 kodeksu postępowania cywilnego (dalej: k.p.c.) odnoszący regulację k.p. do innych osób niż pozostające w stosunku pracy. Bardzo szybko pojawiły się wątpliwości praktyczne, kiedy realnie trzeba stosować art. 52 tarczy 3.0 w ww. przypadkach.
W zasadzie bez dyskusji przyjęto, że potrącenia dobrowolne także muszą mieć podwyższone kwoty wolne. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej potwierdziło także, że zmiany owych kwot wolnych nie dotyczą potrąceń z zasiłków z ubezpieczenia chorobowego (zob. „Podwyższanie kwot wolnych od potrąceń – mamy pierwsze urzędowe interpretacje”, dodatek Kadry i Płace z 4 czerwca 2020 r., DGP nr 108). W ich przypadku stosuje się zasady potrąceń takie jak przy emeryturach – a więc nie ma tam w ogóle zastosowania art. 871 k.p. Nie dotyczy to jednak wynagrodzenia chorobowego, które jest wynagrodzeniem w rozumieniu k.p. i reguła ta je objęła. Wątpliwości dotyczyły od początku potrąceń dokonywanych z umów cywilnoprawnych. Jest tam co prawda odesłanie do odpowiedniego stosowania art. 871 k.p., ale przepisy tarczy 3.0 wyraźnie przyznały nowe uprawnienie jedynie pracownikom.
W stanowisku z 25 czerwca 2020 r. Ministerstwo Sprawiedliwości potwierdziło, że zmienione zasady dotyczące ustalania kwot wolnych od potrąceń dotyczą tylko pracowników, za których na gruncie k.p.c. należy uznawać pracowników w rozumieniu k.p. MS podkreśliło również, że regulacji prawnych wprowadzających wyjątki od zasad ogólnych nie można wykładać inaczej niż w sposób ścisły. Zatem potrącenia z wynagrodzeń z tytułu umów cywilnoprawnych powinny być dokonywane na starych zasadach, tj. bez zastosowania regulacji wynikającej z tarczy 3.0.
Stanowisko Ministerstwa Sprawiedliwości z 25 czerwca 2020 r. w sprawie kwot wolnych od potrąceń dla zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych wydane dla DGP
(…) konieczne jest wzięcie pod uwagę relacji, w jakich pozostają do siebie 3 wymienione ustawy. Aktualna konstrukcja art. 833 par. 11–21 k.p.c. odsyła jedynie – w odniesieniu do innych osób niż pozostające w stosunku pracy – do odpowiedniego stosowania przepisów art. 87 i 871 k.p, a nie przepisów o ochronie wynagrodzenia za pracę przed egzekucją w ogólności. Z kolei art. 52 Tarczy 3 posługuje się konsekwentnie pojęciem „pracownika”.
Biorąc pod uwagę fakt, że jest to ustawa szczególna, która nie definiuje pojęcia pracownika, należy na gruncie procedury cywilnej nadawać mu brzmienie wynikające z Kodeksu pracy. Należy przyjąć, że osobom utrzymującym się z innego rodzaju świadczeń nie przysługuje ochrona wynikająca z art. 52 Tarczy 3, ponieważ przepisy te odnoszą się wprost do pracowników.
Brak jest podstaw, aby w drodze analogii stosować rozwiązania występujące w art. 831 k.p.c. do osób innych niż pracownicy. Okoliczność zwolnienia danych składników majątku dłużnika spod egzekucji stanowi wyjątek od reguły, a tym samym przepisy, które takie rozwiązania ustanawiają, powinny być wykładane w sposób ścisły. Gdyby było wolą ustawodawcy rozszerzenie wskazanej ochrony na innych świadczeniobiorców, niewątpliwie by to uczynił wprost.