Zwolniliśmy jednego z pracowników. W okresie wypowiedzenia nie wykorzystał on należnego mu urlopu, w związku z czym powinniśmy wypłacić mu ekwiwalent pieniężny. W jego przypadku to ponad 2000 zł. Otrzymaliśmy jednak zajęcie należności tego pracownika przez komornika. Czy możemy przekazać na potrzeby tej egzekucji całą kwotę ekwiwalentu?
W celu dokonania potracenia z wynagrodzenia za pracę – np. na potrzeby egzekucji komorniczej – należy najpierw odliczyć składki ZUS i zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych (oraz – co zacznie funkcjonować w drugiej połowie 2019 r. – wpłaty dokonywane do pracowniczego planu kapitałowego, o ile pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania). Po tych odliczeniach możliwe jest potrącenie z wynagrodzenia.
Kodeks pracy wskazuje, że potrąceniu podlegają tylko następujące należności:
1) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,
2) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
3) zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi,
4) kary pieniężne z tytułu odpowiedzialności porządkowej.
Ponadto w kodeksie pracy przewidziano, że potrącenia mogą być dokonywane tylko w następujących granicach:
1) w razie egzekucji świadczeń alimentacyjnych – do wysokości trzech piątych wynagrodzenia;
2) w razie egzekucji innych należności lub potrącania zaliczek pieniężnych – do wysokości połowy wynagrodzenia.
Dodatkowo wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:
1) minimalnego wynagrodzenia za pracę, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ZUS i zaliczki na PIT (a w przyszłości także wpłat dokonywanych do PPK, jeżeli pracownik nie zrezygnuje z ich dokonywania) – przy egzekucji na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne;
2) 75 proc. wynagrodzenia określonego w pkt 1 – przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi;
3) 90 proc. wynagrodzenia określonego w pkt 1 – przy potrącaniu kar pieniężnych wymierzonych z tytułu odpowiedzialności porządkowej.
Wspomniane przepisy precyzyjnie określają zasady dokonywania potrąceń egzekucyjnych. Ze wspomnianych regulacji nie wynika jednak wprost, czy ekwiwalent podlega ochronie przed egzekucją podobnie jak wynagrodzenie. Pomocne w tym względzie okazuje się orzecznictwo sądowe. I tak, w wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach z 16 czerwca 2016 r. (sygn. akt VIII Pa 28/16) stwierdzono m.in., że ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy podlega ochronie w takim samym zakresie jak wynagrodzenie za pracę (wyrok Sądu Najwyższego z 11 czerwca 1980 r., sygn. akt I PR 43/80). Nie mogą być z niego potrącane bez zgody pracownika wyrażonej na piśmie należności inne niż określone w art. 87 par. 1 k.p. (wyrok SN z 29 stycznia 2007 r., sygn. akt II PK 181/06). W innym orzeczeniu Sąd Rejonowy w Kutnie (wyrok z 17 listopada 2017 r., sygn. akt IV P 92/17) zaakcentował zaś, że w przypadku prowadzenia przeciwko pracownikowi postępowania egzekucyjnego i zajęcia świadczeń ze stosunku pracy, w tym ekwiwalentu, jeśli zatrudniony nie wyrazi w formie pisemnej zgody na potrącenia, to w skali miesiąca wolna od potrąceń jest kwota stanowiąca równowartość minimalnego wynagrodzenia za pracę (art. 87 par. 3 k.p. w zw. z art. 871 par. 1 k.p.). W stanie faktycznym tej sprawy pracodawca potrącił pracownikowi cały należny mu ekwiwalent za urlop wypoczynkowy. Sąd wprost uznał w wyroku, że takie działanie było pozbawione podstaw prawnych, a nie upoważnia do niego nawet konsultacja sprawy potrącenia z organem egzekucyjnym (komornikiem). Zbliżony kierunek interpretacyjny wynika również z wyroku Sądu Rejonowego w Bełchatowie z 9 lutego 2017 r. (sygn. akt IV P 40/16), gdzie m.in. wskazano, że pozwany pracodawca mógł potrącić i przekazać z naliczonego ekwiwalentu tylko kwotę przekraczającą wysokość minimalnego wynagrodzenia netto.
Powyższe sprowadza się do wniosku, że przy zajęciu egzekucyjnym świadczeń wynikających ze stosunku pracy – do których zalicza się również wspomniany ekwiwalent za urlop – od potrącenia wolna jest zawsze kwota stanowiąca równowartość minimalnego wynagrodzenia za pracę (w 2018 r. to 2250 zł brutto). Pracodawca nie może zatem potrącić pracownikowi całego ekwiwalentu urlopowego, a jedynie kwotę wykraczającą ponad kwotę minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Podstawa prawna
Art. 87 i 871 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 917 ze zm.).
