ZUS przygotował uproszczone formularze dla cudzoziemców ubiegających się o pracę w Polsce. Takie osoby nie będą musiały już się tłumaczyć z tego, co robi ich rodzina za granicą.
Do rzecznika małych i średnich przedsiębiorców wpływają liczne skargi przedsiębiorców, którzy chcą wysłać do pracy za granicę cudzoziemców spoza Unii Europejskiej. Powodem problemów okazała się interpretacja art. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1231/2010 z 24 listopada 2010 r. rozszerzającego rozporządzenie (WE) nr 883/2004 i rozporządzenie (WE) nr 987/2009 w przypadku obywateli państw trzecich. A to dlatego, że te osoby nie mogą korzystać z dobrodziejstwa koordynacji jedynie ze względu na swoje obywatelstwo. Kluczowym problemem jest bowiem samo określenie legalności pobytu.
A to nie jest takie proste, w przepisach bowiem brak samoistnej definicji „legalnego zamieszkania”. A jednocześnie unijne rozporządzenia nakładają na instytucje ubezpieczeniowe obowiązek kontroli stanu faktycznego. Dopiero po sprawdzeniu można stosować przepisy dotyczące koordynacji, czyli wydać zaświadczenie A1 będące podstawą do pracy w innych krajach UE. Przy czym zarówno przepisy rozporządzeń 883/2004 jak i 98/2009 wskazują, że każdy z przypadków musi być rozpatrywany indywidualnie. Bonusem zaś jest możliwość płacenia niższych składek za takie osoby w Polsce.
Co istotne, ZUS wydając takie zaświadczenia, ma obowiązek uwzględnić orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej – chodzi o sprawę C-477/17 Balandin dotyczącą m.in. art. 1 Rozporządzenia.
Aby ułatwić procedury, zmieniono wykorzystywany w takich przypadkach formularz US 54. Druk znajduje się na stronie internetowej ZUS. Dokument ten otrzymał tytuł: „Informacja o legalności zamieszkania obywatela państwa trzeciego”. Zrezygnowano w nim z części dotyczącej sytuacji rodzinnej oraz więzi rodzinnych w Polsce. Cudzoziemiec nie będzie musiał także się spowiadać z więzi rodzinnych w swojej ojczyźnie. Ani tłumaczyć z sytuacji mieszkaniowej – zarówno w Polsce, jak i kraju pochodzenia.
Dodatkowo poszerzono katalog dokumentów uprawniających do pobytu w Polsce. Na liście znalazły się m.in. zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego, wiza Schengen lub wiza krajowa, zezwolenie na pobyt czasowy lub pracę. Resort pracy, odpowiadając na wątpliwości rzecznika, wskazał, że także uznawanie rezydencji podatkowej ułatwi uznanie pobytu za legalny. Tym samym instytucja ubezpieczeniowa wydająca obywatelowi państwa trzeciego dokument A1, będzie mieć niezbędne narzędzia weryfikacji legalności jego zamieszkania na terytorium Polski.
Jak zastrzega MRPiPS, nie oznacza to jednak, że instytucje państw unijnych całkowicie odstąpią od badania legalności zamieszkania osób spoza UE na terytorium Wspólnoty, przy czym zapewnia, że obowiązujące w tym zakresie wytyczne będą stosowane przez ZUS „w zgodzie z interpretacją przyjętą przez Trybunał Sprawiedliwości UE w orzeczeniu C-477/17 Balandin”.
