Warto, aby ustawodawca to rozważył. Dziś bowiem brak odpowiednich przepisów znacznie utrudnia np. awansowanie pracownika. Mocno obciąża też urzędy.
Większość cudzoziemców, by pracować w Polsce, musi uzyskać zezwolenie: na pracę bądź na pobyt w celu wykonywania pracy. Po wydaniu przez urząd pozytywnej decyzji administracyjnej obcokrajowiec może podjąć pracę. Przy czym okoliczności jej świadczenia są ściśle określone w tej decyzji – zezwolenie wskazuje bowiem nie tylko pracodawcę, ale też np. stanowisko, rodzaj pracy, dolną granicę wynagrodzenia, wymiar czasu pracy. Zmiana pracodawcy lub warunków zatrudnienia wymaga albo uzyskania nowej decyzji, albo zmiany już wydanej. Bez dokonania tych formalności cudzoziemiec nie może legalnie pracować (z kilkoma wyjątkami). To, czy należy uzyskać nową decyzję, czy tylko zmienić już wydaną, zależy od kilku czynników. Przepisy regulujące wydawanie zezwoleń niestety nie przewidują jednolitej procedury ich zmiany, zaś ich skomplikowanie stanowi duże utrudnienie dla pracodawców. Sposób działania zależy od rodzaju posiadanego zezwolenia, a także od tego, czy zmieniają się tylko warunki zatrudnienia (a pracodawca pozostaje ten sam), czy też pracownik będzie zmieniał pracodawcę.
Zezwolenie typu A
Są trzy rodzaje zezwoleń związanych z wykonywaniem pracy: zezwolenie na pracę u polskiego pracodawcy (typu A), zezwolenie na pobyt w celu wykonywania pracy oraz tzw. niebieska karta (zezwolenie na pobyt w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji). Każde z nich rządzi się odrębną procedurą.
I tak w przypadku zezwolenia typu A cudzoziemiec może świadczyć pracę wyłącznie na warunkach wskazanych w tym dokumencie oraz dla określonego tam pracodawcy. Chcąc dokonać jakiejkolwiek zmiany, pracodawca musi wystąpić o wydanie nowego zezwolenia oraz ponownie przejść test rynku pracy. Przepisy nie przewidują bowiem możliwości zmiany zezwolenia typu A. O ile w przypadku zmiany pracodawcy rozwiązanie to jest zrozumiałe, o tyle w przypadku nieznacznej zmiany warunków świadczenia pracy lub częściowej zmiany zakresu obowiązków nie znajduje racjonalnego uzasadnienia. Jeżeli pracownik zamierza świadczyć pracę u innego podmiotu, to w przeważającej mierze wiąże się to z podjęciem nowego zajęcia o całkowicie innym charakterze – na innych warunkach, a często także stanowisku. Natomiast w przypadku awansu cudzoziemca sam pracodawca, mimo że jest zadowolony z wyników jego pracy, musi wnioskować o nowe zezwolenie.
Uważam więc, że warto rozważyć wprowadzenie procedury zmiany zezwolenia na pracę. Z jednej strony bowiem znacznie ułatwiłoby pracodawcom dopełnienie formalności, a z drugiej odciążyłoby to urzędy, które obecnie są bardzo obłożone pracą.
Prościej, gdy chodzi o pobyt...
Procedura zmiany istnieje w przypadku zezwolenia na pobyt w celu wykonywania pracy. W sytuacji zmiany warunków pracy (bez zmiany pracodawcy) istnieje możliwość zmiany zezwolenia – bez konieczności występowania o całkowicie nowe zezwolenie. Jest to uzasadnione tym, że zezwolenie na pobyt w celu wykonywania pracy zawiera w sobie też prawo do pobytu i inicjowanie nowej procedury (którą trzeba by przeprowadzić od początku), co w przypadku zmiany np. stanowiska byłoby nadmierną formalnością.
Niestety nie dotyczy to zmiany pracodawcy. W takim przypadku całą procedurę należy rozpocząć od nowa, wnioskując o wydanie nowego zezwolenia. Uważam, że także w tym przypadku warto by wprowadzić możliwość dokonania zmiany zezwolenia. Mając na uwadze, że zawiera ono w sobie też prawo do pobytu, rozpoczynanie od początku całej procedury (która może trwać nawet 6–12 miesięcy) jest bardzo uciążliwą formalnością, a pracownik musi wykazać nie tylko, że ma nowe zatrudnienie, ale także że spełnia wszystkie inne warunki wymagane dla zezwolenia na pobyt, np. posiada umowę najmu lokalu.
Tabela. Zróżnicowanie postępowań
| Rodzaj zezwolenia | Zmiana warunków zatrudnienia (bez zmiany pracodawcy) | Zmiana pracodawcy | ||||
| Zezwolenie na pracę typu A | Nowe zezwolenie | Nowe zezwolenie | ||||
| Zezwolenie na pobyt w celu wykonywania pracy | Zmiana zezwolenia | Nowe zezwolenie | ||||
| Niebieska karta (zezwolenie na pobyt w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji) | Zmiana zezwolenia (a po 2 latach zawiadomienie urzędu) | Zmiana zezwolenia (a po 2 latach zawiadomienie urzędu) | ||||
Niebieska karta
Sytuacja cudzoziemców posiadających niebieską kartę (zezwolenie na pobyt w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji) przedstawia się znacznie lepiej. Tutaj przepisy pozwalają na dużą elastyczność. Zmiana karty jest możliwa, zarówno gdy chodzi o modyfikację warunków zatrudnienia, jak i w przypadku zmiany pracodawcy. Dodatkowo, wobec takich pracowników po upływie 2 lat zatrudnienia nie ma już konieczności zmiany zezwolenia, a zastępuje ją obowiązek notyfikacji zmian do wojewody. Warto, aby podobne zasady miały zastosowanie do zwykłych zezwoleń na pobyt w celu wykonywania pracy. Obecna procedura ich zmiany jest zbyt rygorystyczna, powodując znaczne obciążenia dla pracodawcy w przypadku chociażby awansu pracownika. [ramka]
Ramka. Wystarczy zawiadomienie
Nie wszystkie zmiany powodują konieczność aktualizacji zezwoleń. Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz ustawa o cudzoziemcach nie wymagają tego w przypadku zmiany siedziby, miejsca zamieszkania, nazwy lub formy prawnej pracodawcy (zleceniodawcy) oraz w sytuacji przejścia zakładu pracy lub jego części. Tego typu modyfikacje dotyczą bowiem wewnętrznych ram funkcjonowania zakładu pracy, a te nie powinny mieć wpływu na sytuację pracowników. Konieczne jest jednak zawiadomienie urzędu o powyższych zmianach.
