Kto przekazał notarialnie swoje mieszkanie np. wnukowi, a w zamian otrzymuje od niego co miesiąc 500 zł, nie ma z tego tytułu przychodu – wynika z interpretacji dyrektora KIS.
Jest ona pokłosiem uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego z 17 listopada 2014 r. (sygn. akt II FPS 4/14). NSA stwierdził w niej, że kto oddaje mieszkanie w zamian za wikt i opiekę, nie płaci PIT, nawet gdy od zakupu lub wybudowania tej nieruchomości nie upłynęło jeszcze pięć lat. W takiej sytuacji bowiem nie da się – zdaniem NSA – określić przychodu na podstawie art. 19 ust. 1 i 3 ustawy o PIT.
Pierwszy z tych przepisów mówi, że przychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości jest wartość wyrażona w cenie określonej w umowie. Drugi przepis stosuje się wówczas, gdy wartość nieruchomości wyrażona w cenie nie odpowiada wartości rynkowej.
Co mówi kodeks
Umowa dożywocia jest uregulowana w kodeksie cywilnym (art. 908–916). Jej istotą jest przeniesienie własności nieruchomości przez dotychczasowego właściciela (dożywotnika) na rzecz innej osoby (nabywcy) w zamian za dożywotnie utrzymanie. Co do zasady nabywca powinien przyjąć dożywotnika jako domownika, dostarczać mu wyżywienie, ubrania, mieszkania, światła i opał, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym. Strony umowy mogą jednak postanowić, że utrzymanie będzie polegało na wypłacaniu co miesiąc, aż do śmierci dożywotnika, ustalonej kwoty pieniężnej.
Niepoliczalne w dniu umowy
Takiej właśnie wypłaty dotyczyła najnowsza interpretacja dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej. Chodziło o starszą kobietę, która podpisała akt notarialny dotyczący umowy renty w zamian za przeniesienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego. Drugą stroną umowy był jej wnuczek, który zobowiązał się zapewnić babci dożywotnie prawo mieszkania w tym lokalu oraz płacić jej comiesięczną rentę w wysokości 500 zł. Pieniądze zaczął wypłacać od kwietnia 2019 r.
Problem polegał na tym, że starsza pani stała się właścicielką tego mieszkania dopiero w 2019 r. W momencie zatem, gdy przepisała go na wnuczka, nie minęło jeszcze pięć lat od nabycia. A ustawa o PIT mówi, że odpłatne zbycie nieruchomości przed upływem pięciu lat od nabycia powoduje konieczność zapłaty podatku od uzyskanego dochodu (art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT). Z kolei zgodnie z art. 906 kodeksu cywilnego do renty ustanowionej za wynagrodzeniem stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży.
Kobieta chciała się jednak upewnić, że wypłacana jej przez wnuczka renta nie jest objęta podatkiem dochodowym. Tłumaczyła, że na moment podpisania aktu notarialnego umowy dożywocia otrzymywane przez nią świadczenie było niepoliczalne.
Nie da się ustalić przychodu
Dyrektor KIS przyznał jej rację. Wyjaśnił, że jeżeli umowa renty dożywotniej ma charakter odpłatny, to należy do niej odpowiednio stosować przepisy o sprzedaży. Tak więc jest to zbycie, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT.
Jednak samo sformułowanie „wynagrodzenie” nie przesądza o ekwiwalentności świadczeń stron, a przepisy o sprzedaży należy stosować do renty odpowiednio, co oznacza, że konieczne jest przede wszystkim uwzględnienie szczególnego charakteru tej umowy – wyjaśnił organ.
Podkreślił, że w żadnym przepisie ustawodawca nie mówi, iż świadczenia otrzymywane na podstawie umowy dożywocia są ceną za przeniesienie własności nieruchomości lub prawa. Wynika to z tego, że w chwili zawarcia tej umowy nie da się określić czasu jej trwania, a przez to i wysokości świadczeń, do których zobowiązany jest podmiot nabywający nieruchomość. Nie jest zatem możliwe ustalenie wysokości przychodu uzyskiwanego przez osobę, która zbywa nieruchomość (dożywotnika).
A to oznacza, że w takiej sytuacji nie mają zastosowania zasady ustalania przychodu, o których mowa w art. 19 ust. 3 ustawy o PIT – wyjaśnił dyrektor KIS.
Ważne Świadczenia otrzymywane na podstawie umowy dożywocia nie są ceną za przeniesienie własności nieruchomości lub prawa
Interpretacja indywidualna dyrektora KIS z 15 czerwca 2020 r., sygn. 0115-KDIT2.4011.270.2020.2.KC
