Firma, która dostała w aporcie wierzytelności, a następnie otrzymuje ich spłatę, nie może uznać za podatkowy koszt kwoty należności wynikającej z ksiąg podatkowych wnoszącego aport na dzień jego dokonania – orzekł NSA.
Chodziło o spółkę A należącą do grupy kapitałowej, w której doszło do restrukturyzacji. Najpierw w spółce B została wydzielona zorganizowana część przedsiębiorstwa (dział handlu hurtowego), która następnie została wniesiona przez B do spółki A. W efekcie A objęła m.in. środki trwałe, umowy, a także wierzytelności za dostawy zrealizowane jeszcze przed B, których spłatę otrzymuje teraz od odbiorców.
Spółka A uważała, że spłata należności przez kontrahentów będzie dla niej przychodem, w związku z czym powinna móc rozpoznać również koszty jego uzyskania. Sądziła, że powinna przyjąć jako koszt wartość należności wynikającą z ksiąg podatkowych spółki B na dzień dokonania aportu. Artykuł 15 ust. 1s ustawy o CIT pozwala bowiem ująć składniki majątku wniesione do spółki zgodnie z wartościami wynikającymi z ksiąg podatkowych wnoszącego aport.
Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach nie zgodził się jednak ze spółką. Wyjaśnił, że wartość wynikająca z ksiąg podatkowych wnoszącego aport może być kosztem dopiero, gdy podatnik zbywa składniki majątku wchodzące w skład zorganizowanej części przedsiębiorstwa nabytej w drodze aportu. Wskazał, że wynika to z art. 15 ust. 1u ustawy o CIT w związku z ust. 1s. Dopóki zatem spółka A nie będzie zbywała należności otrzymanych w drodze aportu, dopóty nie może zastosować art. 15 ust. 1u oraz ust. 1s ustawy o CIT – stwierdził organ.
Dodał ponadto, że gdy spółka będzie już mogła rozpoznać koszt podatkowy, to będzie nim nominalna wartość udziałów wydanych w związku z aportem w części odpowiadającej przejętym należnościom. Nie zgodził się więc ze spółką, że kosztem będzie wartość wynikająca z ksiąg podatkowych wnoszącego aport.
Sądy przyznały rację fiskusowi. Jak wyjaśnił WSA w Gliwicach, art. 15 ust. 1s pkt 2 ustawy o CIT nie pozwala na kontynuację kosztów przez spółkę, do której wniesiony został aport. Tak byłoby tylko w razie zbycia składników majątku wchodzących w skład zorganizowanej części przedsiębiorstwa nabytej w drodze aportu (czyli w sposób określony w art. 15 ust. 1s). Spółka jednak nie zbyła należności, a otrzymała ich spłatę od kontrahentów. Zatem przychód w postaci spłaty należności może pomniejszyć jedynie o własne koszty, o ile spełniają one wymogi określone w art. 15 ust. 1 ustawy o CIT – orzekł sąd.
Zatem po otrzymaniu aportu spółka powinna na bieżąco rozpoznawać przychody z tytułu spłaty należności (na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT) oraz własne koszty w kontekście spełnienia wymogów określonych w art. 15 ust. 1 ustawy – podsumował WSA.
Potwierdził to NSA. Zgodził się z pełnomocnikiem spółki, że nie powinno być różnicy w rozpoznaniu kosztów uzyskania przychodów w zależności od tego, co nabywający aport zrobi z otrzymanym składnikiem majątku ‒ czy zbędzie go, czy otrzyma spłatę należności. Niestety przepisy to różnicują. Sędzia Jerzy Płusa przyznał, że w ustawie o CIT jest pewien „deficyt legislacyjny”. W art. 15 ust. 1u ustawy jest mowa o tym, że wartość składników wniesionych do spółki może być kosztem uzyskania przychodów, ale tylko gdy spółka, która otrzymała aport, je zbywa.
Dlatego spółka nie może stosować tego przepisu do ustalenia kosztów uzyskania przychodów w związku ze spłatą należności otrzymanych w aporcie – orzekł NSA.

orzecznictwo

Wyrok NSA z 10 września 2020 r., sygn. akt II FSK 3012/19.