Coraz więcej frankowiczów pozywa lub ma zamiar pozwać banki a ich celem jest m.in. stwierdzenie nieważności tzw. umów frankowych (umów kredytowych denominowanych lub indeksowanych do waluty CHF). W przypadku wygranej nie będą oni musieli już spłacać kredytu w ogóle. Dla wielu z nich interesującym rozwiązaniem może być złożenie do sądu wniosku o zabezpieczenie powództwa w ramach toczącej się sprawy lub jeszcze przed złożeniem pozwu.
Media

Skutkować to może m.in. natychmiastowym wstrzymaniem obowiązku spłacania kredytu do prawomocnego zakończenia się procesu, co może potrwać nawet kilka lat. Jednocześnie sąd zakaże bankowi złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy kredytu.

Przedmiotem niniejszego artykułu jest jedynie tzw. postępowanie zabezpieczające roszczeń niepieniężnych, które jest uregulowane w kodeksie postępowania cywilnego (k.p.c.). Zgodnie z art. 755 § 1 k.p.c. sąd może udzielić zabezpieczenia w taki sposób, jaki uzna za odpowiedni. W szczególności może unormować prawa i obowiązki stron lub uczestników postępowania na czas trwania postępowania. W myśl art. 730 § 2 k.p.c. wniosek o zabezpieczenie powództwa można złożyć w toku procesu lub przed jego wszczęciem. Jeżeli uzyskamy prawomocne postanowienie sądu o udzieleniu zabezpieczenia przed wszczęciem procesu, to należy w ciągu 14 dni złożyć pozew do sądu, gdyż w przeciwnym razie zabezpieczenie upadnie. Według art. 730 [1] § 1 k.p.c. udzielenia zabezpieczenia można żądać, jeśli uprawdopodobni się roszczenie oraz wykaże interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia.

Uprawdopodobnienie roszczenia w sprawie sądowej, której przedmiotem jest stwierdzenie nieważności umowy kredytu frankowego nie stanowi obecnie istotnego problemu. W ostatnich kilkunastu miesiącach zapadło bardzo dużo wyroków uznających nieważność umów frankowych. Dotyczy to nie tylko Trybunału Sprawiedliwości UE i sądów powszechnych, ale nawet Sądu Najwyższego. Uprawdopodobniając roszczenie można wykorzystać przywołaną tam argumentację dotyczącą nieważności umów frankowych. Najbardziej znanym wyrokiem TSUE jest ten z dnia 03.10.2019 r. (sprawa K. Dziubak, J. Dziubak, sygn. C-260/18). Jeśli chodzi o prawomocne wyroki, to warto wskazać tu Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 10.07.2019 r. (sygn. VI ACa 1712/17), Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 23.10.2019 r. (sygn. V ACa 567/18) oraz Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 13.11.2019 r. (sygn. I ACa 268/19). Szczególnie wart uwagi jest precedensowy Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11.12.2019 r. (sygn. V CSK 382/18), w którym wskazano, że wadliwy mechanizm indeksacji w umowie kredytu prowadzi do nieważności całej umowy.

Drugą przesłanką konieczną do udzielenia przez sąd zabezpieczenia jest tzw. interes prawny. Istnieje on, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w danej sprawie. Rozstrzygając wątpliwości związane z pojęciem "interesu prawnego" wskazać należy, że obecnie jest ono pojmowane szeroko, tzn. nie tylko w sposób wynikający z treści określonych przepisów prawa, lecz także w sposób uwzględniający ogólną sytuację prawną powoda (zob. szerzej: Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 8.03.2018 r., sygn. I ACa 915/17).

W praktyce można wykazać, iż w uzasadnionym interesie frankowicza nie jest dalsza realizacja umowy kredytowej (a w szczególności spłacanie rat kredytu), która jest bezwzględnie nieważna. Celem powództwa o stwierdzenie nieważności jest doprowadzenie do sytuacji, w której on nie będzie musiał spłacać kredytu w ogóle. W związku z powyższym, bezcelowe jest to, aby spłacał on swój kredyt w toku długiego procesu. Ponadto, w interesie frankowicza jest, aby bank nie wypowiedział mu umowy a dane o jego „zaległościach” nie zostały przekazane do Biura Informacji Kredytowej czy Bankowego Rejestru.

Sąd ma obowiązek rozpoznać wniosek o zabezpieczenie niezwłocznie a postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia jest natychmiast wykonalne. Postępowanie to jest dwuinstancyjne, w związku z powyższym przysługuje zażalenie na postanowienie sądu pierwszej instancji. Wniosek o zabezpieczenie podlega niskiej opłacie sądowej, która wynosi obecnie 100 zł. Jednakże, w przypadku przegranej w II instancji należy się jednak liczyć z obowiązkiem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego dla strony przeciwnej. W praktyce często składa się wnioski o zabezpieczenie nie tylko dla samego uzyskania zabezpieczenia. Dzięki postępowaniu zabezpieczającemu w toku procesu możemy poznać pogląd sądu na daną sprawę. Sąd, który uznał, iż roszczenie powoda jest uprawdopodobnione najczęściej później uwzględnia powództwo w końcowym wyroku.

Warto wskazać na kilka najnowszych orzeczeń w przedmiocie udzielenia zabezpieczenia dla frankowiczów. Są to m.in.: Postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 6.08.2019 r. (sygn. XXV C 355/18), Postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 20.12.2019 r. (sygn. XXV C 1215/18), Postanowienie Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 9.04.2020 r. (sygn. XII C 174/20) oraz Postanowienie Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 17.04.2020 r. (sygn. XII C 592/18). W powyższych sprawach sąd udzielił kredytobiorcom zabezpieczenia roszczeń na czas trwania postępowania sądowego w ten sposób, że, wstrzymał obowiązek dokonywania przez kredytobiorców spłat rat kredytu do uprawomocnienia się wyroku w sprawie frankowej oraz zakazał bankom wypowiedzenia umów kredytowych. O powyższe zabezpieczenia warto wnioskować dodając jeszcze zakazanie bankowi przekazywania informacji o „niespłacaniu” rat do Biura Informacji Kredytowej czy Bankowego Rejestru.

Dr Piotr Nazaruk - radca prawny, adiunkt EWSPA, szef Kancelarii Radców Prawnych Dr Piotr Nazaruk