Rada Unii Europejskiej (państwa członkowskie UE) przyjęła w poniedziałek rozporządzenie ustanawiające fundusz o wartości 17,5 mld euro na rzecz sprawiedliwej transformacji ekologicznej. To jeden ze środków, dzięki którym UE zamierza zmniejszyć o 55 proc. emisję gazów cieplarnianych do 2030 r. oraz osiągnąć neutralność klimatyczną do 2050 r.

Z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji (FST) finansowane będą projekty, które obniżą społeczno-gospodarcze koszty dla tych społeczności w UE, które są w dużym stopniu zależne od paliw kopalnych lub wysokoemisyjnych gałęzi przemysłu.

"Powodzenie Europejskiego Zielonego Ładu zależy od naszych działań na rzecz łagodzenia skutków, jakie niesie on dla podmiotów najbardziej dotkniętych dekarbonizacją gospodarki. Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji zapewni przedsiębiorstwom i pracownikom bardzo potrzebne wsparcie na szczeblu lokalnym, tak abyśmy mogli wspólnie przeciwdziałać zmianie klimatu jako Unia, nie zostawiając nikogo w tyle" - powiedział portugalski minister planowania Nelson de Souza.

FST zakłada inwestycje na terytoriach, które muszą stopniowo wycofywać produkcję i wykorzystanie węgla, węgla brunatnego, torfu i łupków bitumicznych lub przekształcać silnie zanieczyszczające gałęzie przemysłu.

Finansowanie będzie udostępniane wyłącznie na podstawie terytorialnych planów sprawiedliwej transformacji, które zostaną przygotowane przez państwa członkowskie wraz z właściwymi władzami lokalnymi i regionalnymi. W planach tych zostaną określone najbardziej dotknięte obszary i ich potrzeby w zakresie inwestycji.

Na całkowitą sumę 17,5 mld euro (w cenach z 2018 r.) składa się 7,5 mld euro na zobowiązania budżetowe na okres 2021–2027 i kwota 10 mld euro z instrumentu NextGenerationEU, służącego odbudowie, udostępniona na lata 2021, 2022 i 2023.

Państwa członkowskie będą również wnosić wkłady w programy w ramach FST. Poza tym mogą one dokonywać przesunięć środków z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Europejskiego Funduszu Społecznego Plus. Daje to w sumie możliwą do wykorzystania na inwestycje kwotę blisko 30 mld euro.

FST będzie wspierać małe i średnie przedsiębiorstwa, w tym start-upy, a także tworzenie nowych firm.

Głównym celem funduszu jest pomoc ludziom w dostosowaniu się do nowych możliwości zatrudnienia poprzez inwestowanie w szkolenia oraz przekwalifikowanie pracowników i osób poszukujących pracy, wsparcie przy poszukiwaniu pracy oraz środki na rzecz włączenia społecznego.

Inne rodzaje inwestycji obejmują badania naukowe i innowacje, transfer zaawansowanych technologii, przystępną cenowo energię ekologiczną i magazynowanie energii, obniżenie emisyjności transportu lokalnego, cyfryzację i wzmocnienie gospodarki o obiegu zamkniętym, w tym poprzez zapobieganie powstawaniu odpadów.

Z zakresu wsparcia wyłączone są inwestycje związane z elektrowniami jądrowymi, paliwami kopalnymi i wyrobami tytoniowymi.